Elias Owen

Clerigwr, hynafiaethydd a chasglwr llên gwerin o Gymru oedd Elias Owen (2 Rhagfyr 1833 – 19 Mai 1899). Roedd yn frodor o blwyf Llandysilio ym Maldwyn, Powys.

Elias Owen
Ganwyd	2 Rhagfyr 1833  Sir Drefaldwyn
Bu farw	19 Mai 1899  Llanyblodwel
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	Coleg y Drindod, Dulyn
Galwedigaeth	offeiriad Anglicanaidd, hynafiaethydd
Gwobr/au	Cymrawd Gymdeithas yr Hynafiaethwyr

Bywgraffiad

Ganed Elias Owen yn 1833. Dechreuodd ei yrfa fel prifathro ysgol genedlaethol Llanllechid, Arfon, ar ôl graddio o Coleg y Drindod, Dulyn. Fe'i ordeinwyd yn 1872 a threuliodd gyfnod yn Llanwnnog ac wedyn Croesoswallt cyn symud i Efenechtyd yn Sir Ddinbych lle treuliodd weddill ei oes.

Ysgolheictod

Cyhoeddodd ddwy gyfrol ar hynafiaethau yr hen Sir Gaernarfon (Arvona Antiqua) a Dyffryn Clwyd (The Old Stone Crosses of the Vale of Clwyd), ond fe'i cofir heddiw yn bennaf fel awdur y casgliad o chwedlau gwerin a thraddodiadau Cymreig a gyhoeddodd yn 1896, sef Welsh Folklore.

Ysgrifennodd draethawd ar lên gwerin ar gyfer Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llundain 1887, lle ceir hanes y Fuwch Frech a chwedlau eraill.

Plant

Cafodd 13 o blant, gan gynnwys dau (os nad tri) aelod o Dîm pêl-droed cenedlaethol Cymru:

• William Pierce Owen (1860–1937), a aeth yn gyfreithiwr i Aberystwyth
• Elias Owen (pêl-droediwr) (1863–1888), cyflawnodd hunanladdiad pan oedd yn 25

Llyfryddiaeth

• Arvona Antiqua (1886)
• The Old Stone Crosses of the Vale of Clwyd (1886)
• Welsh Folklore (1896). Clasur sydd wedi cael ei ailargraffu sawl gwaith.