Ffredrig I, brenin Prwsia

gwleidydd (Brandenburg-Prussia)

Uchelwr Prwsiaidd o deulu'r Hohenzollern oedd Ffredrig I (Almaeneg: Friedrich I.; 11 Gorffennaf 165725 Chwefror 1713) a fu'n Frenin Prwsia o 1701 hyd at ei farwolaeth. Wedi iddo etifeddu teitlau Etholydd Brandenburg a Dug Prwsia oddi ar ei dad, Ffredrig Wiliam, yn 1688, llwyddodd i ehangu ei diriogaethau ac atgyfnerthu ei afael arnynt er mwyn gwrthod penarglwyddiaeth yr Ymerodraeth Lân Rufeinig a choroni ei hunan yn frenin cyntaf Prwsia.

Ffredrig I, brenin Prwsia
Ganwyd11 Gorffennaf 1657 Edit this on Wikidata
Königsberg Edit this on Wikidata
Bu farw25 Chwefror 1713 Edit this on Wikidata
Berlin Edit this on Wikidata
Dinasyddiaethyr Almaen Edit this on Wikidata
Galwedigaethgwleidydd Edit this on Wikidata
SwyddBrenin Prwsia, Prince-Elector, Margrave of Brandenburg, Duke of Prussia Edit this on Wikidata
TadFrederick William o Brandenburg Edit this on Wikidata
MamCountess Louise Henriette of Nassau Edit this on Wikidata
PriodElisabeth Henriette of Hesse-Kassel, Sophie Charlotte o Hannover, Sophia Louise of Mecklenburg-Schwerin Edit this on Wikidata
PartnerCatharina Rickert Edit this on Wikidata
PlantPrincess Luise Dorothea of Prussia, Friedrich Wilhelm I o Brwsia, Friedrich August Prinz von Brandenburg, unnamed son von Hohenzollern Edit this on Wikidata
PerthnasauSophia o Hannover, Siôr I, brenin Prydain Fawr, Margrave Frederick William of Brandenburg-Schwedt, Frederick Henry o Orange-Nassau, Iarlles Louise Juliana o Nassau, Elizabeth Charlotte of the Palatinate, Frederick V, Elector Palatine, Sophie Charlotte o Hannover, Sophie Dorothea o Hannover, Charlotte Amalie of Hesse-Kassel, Frederick IV of Denmark, Hedwig Sophie of Brandenburg, Elisabeth Henriette of Hesse-Kassel Edit this on Wikidata
LlinachTŷ Hohenzollern Edit this on Wikidata
Gwobr/auUrdd yr Eryr Du, Urdd y Gardas, Marchog Urdd yr Eliffant Edit this on Wikidata
llofnod

Ganed yn Königsberg, yn fab i Ffredrig Wiliam, Etholydd Brandenburg a Dug Prwsia, a elwir "yr Etholydd Mawr", a'i wraig Louise Henriette, Iarlles Nassau. Wedi marwolaeth ei dad yn 1688, aeth Ffredrig ati i weithredu'r polisi o ymddyrchafu Dugiaeth Prwsia, a hynny gyda chefnogaeth ei brif weinidog Eberhard von Danckelmann, a fu'n diwtor iddo pan oedd yn fachgen. Tyfodd ei fyddin a chynhaliodd lys brenhinol ysblennydd mewn ymgais i hyrwyddo'i rym. Ymgynghreiriodd ag Archddugiaeth Awstria, Teyrnas Lloegr, a Gweriniaeth yr Iseldiroedd yn erbyn Teyrnas Ffrainc yn niwedd yr 17g. Anfonodd Ffredrig luoedd Prwsiaidd i amddiffyn yr Iseldiroedd yn 1688 pan aeth Wiliam o Oren i dderbyn coron Loegr, a brwydrodd y Prwsiaid yn ffyddlon dros yr Ymerodraeth Lân Rufeinig yn Rhyfel y Gynghrair Fawr (1689–97).[1]

Ar 16 Tachwedd 1700, arwyddwyd Cytundeb y Goron gan Ffredrig a Leopold I, Ymerawdwr Glân Rhufeinig ac Archddug Awstria, yn rhoddi caniatâd i Ffredrig goroni ei hunan yn Frenin Prwsia, a ddigwyddodd yn Königsberg ar 18 Ionawr 1701. Yn ôl telerau'r cytundeb, danfonodd Ffredrig luoedd ychwanegol i frwydro dros achos y Habsbwrgiaid yn Rhyfel Olyniaeth Sbaen (1701–14). Er i'w deyrnas brofi'n gynghreiriad ffyddlon i Awstria, gwobrwywyd dim ond ychydig o diriogaethau iddi yng Nghytundeb Utrecht (1713). Bu farw Ffredrig ym Merlin yn 55 oed, a chafodd ei olynu yn Frenin Prwsia gan ei fab Ffredrig Wiliam.[1]

Cyfeiriadau

golygu
  1. 1.0 1.1 (Saesneg) Frederick I. Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 4 Mawrth 2020.