Gwgon Gleddyfrudd
Roedd Gwgon Gleddyfrudd yn arwr traddodiadol Cymreig a gysylltir â hen deyrnas Ceredigion. Mae'n bosibl mai enw arall ar y brenin Gwgon ap Meurig (m. 871), brenin olaf Ceredigion ydyw, ond nid oes sicrwydd am hynny. Ond yn ôl un o'r achau Cymreig roedd yn un o feibion Einion Yrth ap Cunedda.[1]
Traddodiadau
golyguSonnir am fedd Gwgon Gleddyfrudd yn Englynion y Beddau (Llyfr Du Caerfyrddin) ond heb ddweud mwy na hynny.[2]
Cyfeirir ato yn Nhrioedd Ynys Prydain fel un o dri arwyr, a oedd yn ddeiliad i Bowys, a gymerodd ran ym Mrwydr Caer tua'r flwyddyn 615 (ceir y triawd yn yr erthygl honno) ynghyd â Madog ap Rhun (o Bowys).[1]
Mae Dafydd ap Gwilym yn cyfeirio at Wlad Gwgan Gleddyfrudd:
- Gwlad Wgan, fawr union faich,
- Gleddyfrudd, gloyw ei ddeufraich.[1]
Ceir cyfeiriad at Gastell Gwgon mewn dogfennau Seisnig o'r Oesoedd Canol diweddar ond mae ei leoliad yn ansicr; efallai rhwng Llanbadarn Fawr a Llanfihangel Genau'r Glyn neu yng nghyffiniau Aberaeron.[1]