Gwlad y Székely

Mae Gwlad y Seceli neu Gwlad y Seceli (Hwngareg: Székelyföld; Rwmaneg: Ținutul Secuiesc; Almaeneg: Szeklerland; Lladin: Terra Siculorum) yn ardal hanesyddol ac ethnograffig o Rwmania, lle mae Hwngariaid ethnig y Székelys (Seceli yn Gymraeg) yn byw yn bennaf. Ei chanolfan ddiwylliannol yw dinas Târgu Mureș (Marosvásárhely yn Hwngareg), yr anheddiad mwyaf yn y rhanbarth.

Die historische Szeklerflagge

Die vom Szekler Nationalrat genutzte Flagge

Tiriogaethau'r tair gymuned yn rhanbarth y Siebenbürgen, Transylfania
Glas: Székelys,
Llwyd: Almaenwyr y Siebenbürger – Tiriogaeth hanesyddol Almaenwyr y Siebenbuerger,
Melyn: Tirogaeth Tirfeddianwyr hanesyddol

Cynnig ar gyfer rhanbarth ymreolaethol y Székley

Mae cymuned Seceli Transylfania, is-grŵp o bobl Hwngareg, yn byw yng nghymoedd a bryniau Mynyddoedd Carpatiau'r Dwyrain, sy'n cyfateb i siroedd presennol Harghita, Covasna a rhannau o Mureș yn Rwmania.

Yn wreiddiol, rhoddwyd yr enw Gwlad Seceli i diriogaethau sawl anheddiad sicraidd ymreolaethol yn Transylfania. Roedd gan yr aneddiadau Seceli ymreolaethol eu system weinyddol eu hunain ac roeddent yn bodoli fel endidau cyfreithiol o'r canol oesoedd hyd at yr 1870au.

Daearyddiaeth

Mae anghydfod ynghylch union diriogaeth Szeklerland heddiw. Mae ffiniau seddi hanesyddol Székely ac adrannau gweinyddol heddiw Rwmania yn annhebyg. Yn ôl Minahan amcangyfrifir bod ei diriogaeth yn 16,943 cilomedr sgwâr (6,542 metr sgwâr). [4] Mae cynnig ymreolaeth Cyngor Cenedlaethol Szekler yn cynnwys tua 13,000 km2. Mae'r maint hwn yn agos at hyd a lled y Tir Székely hanesyddol. Fodd bynnag, nid yw'n cynnwys rhanbarth Sedd Aranyos. Mae prosiect ymreolaeth UDMR yn cwmpasu tiriogaeth ychydig yn fwy. Mae'n cynnwys tiriogaethau cyfan siroedd Mureș, Harghita a Covasna.

Hanes yn 20g

Ynghyd â gweddill Transylfania a rhannau dwyreiniol Hwngari ei hun, daeth yr Hen Wlad yn rhan o Rwmania (neu Rwmania Fawr fel gelwir gan rai) ym 1920 o dan Gytundeb Trianon. Ym mis Awst 1940, o ganlyniad i Ail Ddyfarniad Fienna, rhoddwyd tiriogaethau gogledd Transylfania, gan gynnwys yr Hen Dref, i Hwngari o dan adain y Drydedd Reich. Daeth Gogledd Transylfania dan reolaeth lluoedd yr Undeb Sofietaidd a Rwmania ym 1944 ac fe’i cadarnhawyd fel rhan o Rwmania gan Gytundeb Heddwch Paris, a lofnodwyd ar ôl yr Ail Ryfel Byd, ym 1947.

O dan yr enw "Rhanbarth Ymreolaethol Magyar", (Rwmaneg: Regiunea Autonomă Maghiară, Hwngareg: Magyar Autonóm Tartománygyda 1952-1960 ac yna Rhanbarth Ymreoliaethol Mureș-Magyar, 1960-68)) gyda Târgu Mureș yn brifddinas iddi, mwynhaodd rhannau o Wlad Seceli lefel benodol o ymreolaeth rhwng 8 Medi 1952 ac 16 Chwefror 1968. Mae mentrau ymreolaeth diriogaethol wedi'u hanelu at cyflawni hunan-lywodraeth ar gyfer y rhanbarth hwn yn Rwmania. Cafwyd gwared ar yr ymreolaeth yma gan yr unden gomiwnyddol Nicolae Ceauşescu.

Daeth Ceaușescu i rym ym 1965. Am yr ychydig ddegawdau nesaf, oherwydd ymdrechion Rwmaneiddio, ymgartrefodd nifer fawr o Rwmaniaid ethnig yn Székely Land. Ail-leolwyd Hwngariaid Székely oedd â gradd prifysgol i rannau eraill o Rwmania. Ym mis Mawrth 1990, gwelodd gwrthdaro treisgar rhwng grwpiau Rwmania ethnig a Hwngari yn ninas Târgu Mureș.

Gwlad y Seceli Heddiw

Ar ôl cwymp comiwnyddiaeth, roedd llawer Yn gobeithio y byddai hen Ranbarth Ymreolaethol Magyar, a ddiddymwyd gan drefn Nicolae Ceauşescu, yn cael ei adfer yn fuan. Ni ddigwyddodd hyn; fodd bynnag, mae yna fentrau ymreolaeth Székely ac ymdrechion pellach gan sefydliadau Székely i gyrraedd lefel uwch o hunan-lywodraethu ar gyfer Tir Székely yn Rwmania.

Ar 2 Chwefror 2009, cyfarfu Arlywydd Rwmania Traian Băsescu ag Arlywydd Hwngari László Sólyom yn Budapest a thrafod materion hawliau lleiafrifol ac ymreolaeth ranbarthol. Dywedodd Băsescu "Ni fydd y lleiafrif Hwngari byth yn cael ymreolaeth diriogaethol."

Yn 2014, roedd gan yr UDMR a Phlaid Ddinesig Hwngari gynnig ymreolaeth ar y cyd ar gyfer Szeklerland ond roedd gan Gyngor Cenedlaethol Szekler ei awgrym ei hun hefyd.

Yn 2016, lluniwyd Hans G. Klemm, Llysgennad yr Unol Daleithiau i Rwmania, ynghyd â swyddogion lleol eraill, â baner Szekler yn ystod ei ymweliad â Szeklerland. Postiwyd y llun gan faer Sfântu Gheorghe ar Facebook. Roedd ymatebion y gwleidyddion yn Bucharest yn gythryblus. Mewn ymateb cadarnhaodd Klemm mai’r unig ddwy faner sy’n bwysig iddo, fel diplomydd, yw’r Unol Daleithiau a’r rhai Rwmania.

Poblogaeth

Mae'r tabl canlynol yn dangos nifer yr Hwngariaid a'r Szeklers yn yr ardaloedd sy'n ffurfio (yn rhannol) Szeklerland, yn seiliedig ar gyfrifiad Rwmania yn 2002. Mae'r Hwngariaid yn ardaloedd Harghita a Covasna bron i gyd yn Szeklers, tra yn Cluj a Mureș mae llawer o Magyars hefyd bywyd.

Sir	Hwngariaid	Canran y boblogaeth
Sir Harghita	275.841	84,61%
Sir Covasna	164.055	73,81%
Sir Mureș	227.673	39,26%
Sir Cluj	122.131	17,37%

• 
  Map ethnigrwydd siroed Harghita, Covasna a Mureș (1992)
• 
  Map ethnigrwydd Harghita, Covasna a Mureș (2002)
• 
  Map ethnigrwydd Harghita, Covasna a Mureș (2011)