Gwladys ferch Dafydd Gam
Un o uchelwyr yr Oesoedd Canol oedd Gwladys ferch Dafydd Gam (bu farw 1454) a merch Dafydd ap Llewelyn ap Hywel (a adnabyddir fel 'Dafydd Gam').[1]
| Gwladys ferch Dafydd Gam | |
|---|---|
| Ganwyd | 1443  |
| Bu farw | 15 g |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Tad | Dafydd Gam |
| Mam | Gwenllian ferch Gwilym ap Hywel Grach ap Gwilym ap Hywel |
| Priod | Rhosier Fychan, William ap Thomas |
| Plant | Richard Herbert, William Herbert, Roger Fychan, Tre-tŵr, Watkyn Vaughan, Thomas ap Rhosier Fychan, Elizabeth Herbert, Margred Herbert, Elizabeth Vaughan |
Ei llysenw oedd Seren y Fenni ac fe'i cymharwyd yn y gorffennol gyda'r Frenhines Marchia am ei dylanwad a'i didwylledd.[2]
Oherwydd i'w thad ochri gyda'r Saeson yn erbyn Owain Glyn Dŵr, llosgwyd eu cartref ac erlidiwyd y teulu i Loegr, a chawasant gryn groeso gan frenin Lloegr sef Harri IV a [3][4] gweithiodd Gwladys fel morwyn i'r frenhines Mary de Bohun (c. 1368–1394), ac yna i Joan of Navarre, (c. 1370–1437), ei ail-wraig.[5][6]
Priododd ddwywaith, y tro cyntaf i Syr Roger Vaughan a fu farw gyda'i thad ym Mrwydr Agincourt a'r ail dro i William ap Thomas o Gastell Rhaglan.
Bu farw yn 1454 ac fe'i chladdwyd ym Mhriordy'r Fenni, ble roedd gyda William ei gŵr yn noddwyr. Yno, yn Eglwys y Santes Fair, ceir cofeb alabaster i'r ddau. Wedi ei marwolaeth ysgrifennodd Lewys Glyn Cothi marwnad iddi sy’n cychwyn efo’r geiriau:
- Y Seren o y Fenni
- At Dduw a’r saint y troes hi;
- Gwladys, lwyddiannus ddi-nam
- Oedd o gorff syr Dafydd Gam.[7]
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Prichard pp. 431-433
- ↑ Prichard p. 441
- ↑ Wilkins, C (1879). Tales and Sketches of Wales. Cardiff: Daniel Owen, Howell & Company. t. 15. OCLC 13012228.
- ↑ Prichard p. 421
- ↑ Hodgdon & Thomas pp. 128-129
- ↑ Burke, J.; Burke, J. B. (1847). A Genealogical and Heraldic Dictionary of the Landed Gentry of Great Britain . 2. London: Henry Colburn. t. 1471.
- ↑ Gwaith Lewis Glyn Cothi, The Poetical Works of Lewis Glyn Cothi, Y Cymrodorion, 1837; Tud 1 Marwnad Gwladus Erch Davydd Gam adalwyd 20 Awst 2017