Gwyntyll felen
Spathularia flavida

Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas: Fungi
Dosbarth: Ascomycota
Urdd: Rhytismatales
Teulu: Cudoniaceae
Genws: Spathularia[*]
Rhywogaeth: Spathularia flavida
Enw deuenwol
Spathularia flavida

Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Cudoniaceae yw'r Gwyntyll felen (Lladin: Spathularia flavida; Saesneg: Yellow Fan).[1] 'Pennau Jeli' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Mae'r teulu Cudoniaceae yn gorwedd o fewn urdd y Rhytismatales.

Gwelir nifer o'r madarch hyn yn aml yn ffurfio cylchoed, a elwir ar lafar yn "gylchoedd Tylwyth Teg". Disgrifiwyd ac enwyd y tason yma'n wreiddiol gan y naturiaethwr Christiaan Hendrik Persoon.

Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop, Asia a Gogledd America.

Lliw sborau'r fadarchen hon yw buff. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: smooth. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel maethiad saproffytig.

Ffyngau

golygu

Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.

Aelodau eraill o deulu'r Cudoniaceae

golygu

Mae gan Gwyntyll felen ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:

Rhestr Wicidata:

rhywogaeth enw tacson delwedd
Cudonia monticola Cudonia monticola
Cudonia sichuanensis Cudonia sichuanensis
Gwyntyll felen Spathularia flavida
 
Pennau-jeli coesgoch Cudonia circinans
 
Pennau-jeli sinamon Cudonia confusa
 
Spathularia alpestris Spathularia alpestris
Spathularia bifurcata Spathularia bifurcata
Spathularia clavata Spathularia clavata
 
Spathularia rufa Spathularia rufa
Spathulariopsis velutipes Spathulariopsis velutipes
 
Diwedd y rhestr a gynhyrchwyd yn otomatig o Wicidata.

Gweler hefyd

golygu

Cyfeiriadau

golygu
  1. Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
  2. Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
  3. Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
  Safonwyd yr enw Gwyntyll felen gan un o brosiectau  . Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.