Groeg (iaith)

iaith
(Ailgyfeiriwyd o Iaith Groeg)

Iaith Gwlad Groeg yw Groeg (Groeg: Ελληνικά), sydd yn aelod o deulu'r ieithoedd Indo-Ewropeaidd, ac yn gangen ynddi'i hun. Datblygodd y Roeg gyfoes o'r hen Roeg, mae ganddi felly hanes ysgrifenedig o ryw 3,500 o flynyddoedd, sy'n hwy nag unrhyw iaith arall yn y teulu hwn. Ysgrifennir yr iaith yn yr Wyddor Roeg.

Groeg
Enghraifft o:iaith naturiol, iaith fyw Edit this on Wikidata
MathHellenic, Ieithoedd De Ewrop Edit this on Wikidata
Yn cynnwysgair Lladin neu Groeg, Hen Roeg, Groeg cyffredin, Groeg Canoloesol, Groeg Modern Edit this on Wikidata
Enw brodorolελληνικά Edit this on Wikidata
Nifer y siaradwyr 
  • 13,100,000 (2019),[1]
  •  
  • 13,156,880 (2018),[2]
  •  
  • 13,000,000
  • GwladwriaethGwlad Groeg, Cyprus, Awstralia, Albania, Armenia, y Deyrnas Unedig, yr Almaen, Georgia, Yr Aifft, Israel, yr Eidal, Casachstan, Canada, Rwsia, Unol Daleithiau America, Twrci, Wcráin, Sweden, Aserbaijan, Rwmania, Abchasia Edit this on Wikidata
    System ysgrifennuYr wyddor Roeg Edit this on Wikidata
    Corff rheoleiddioCanolfan yr iaith Roeg Edit this on Wikidata
    Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
    Wikipedia
    Wikipedia
    Argraffiad Groeg (iaith) Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd

    Mae 24 llythyren yn yr wyddor, a chan bob un ffurf fawr a ffurf fechan.

    Yr wyddor Roeg
    Α α Alffa Ν ν Nu
    Β β Beta Ξ ξ Xi
    Γ γ Gamma Ο ο Omicron
    Δ δ Delta Π π Pi
    Ε ε Epsilon Ρ ρ Rho
    Ζ ζ Zeta Σ σ ς Sigma
    Η η Eta Τ τ Tau
    Θ θ Theta Υ υ Upsilon
    Ι ι Iota Φ φ Ffi
    Κ κ Kappa Χ χ Chi
    Λ λ Lambda Ψ ψ Psi
    Μ μ Mu Ω ω Omega
    Llythrennau Hynafol
    Ϝ ϝ Fau Ϻ ϻ San
    Ϛ ϛ Stigma Ϟ ϟ Qoppa
    Ͱ ͱ Heta Ϡ ϡ Sampi
    Ϸ ϸ Sho

    Ymadroddion

    golygu
    • Cwrw, os gwelwch yn dda: μια μπύρα παρακαλώ
    • Ouzo, os gwelwch yn dda: ένα ούζο παρακαλώ

    Hanes diweddar

    golygu

    Erbyn dechrau'r 19g, roedd diglosia yn bodoli rhwng gwahanol fathau o Roeg, traddodiad ysgrifenedig yn parhau o'r hen Roeg, a iaith lafar oedd wedi esblygu dros y canrifoedd gydag ynganiad, gramadeg a geirfa tra wahanol. Gyda thwf cenedlaetholdeb, ac wrth i ennill annibyniaeth yn y 19g a'r 20g, datblygwyd ffurf safonol o'r enw Καθαρεύουσα (Katharevousa) oedd yn anelu at burdeb ieithyddol a dychwelyd at elfennau o'r Hen Roeg. Bu cryn dadlau rhwng y sawl oedd yn arddel y ffurf yma a phobl a'r sawl oedd yn arddel ysgrifennu Δημοτική (Demotiki), sef yr iaith lafar. Er bod dylanwad Katharevousa i'w gweld o hyd, fe'i gwrthodwyd yn y diwedd, a Demotiki yw iaith swyddogol Gwlad Groeg ers 1976.

     
    Map yn dangos tafodieithoedd Groeg yn Anatolia yn 1910

    Wedi'r Rhyfel Byd Cyntaf, crebachodd yr ardal lle siaredid Groeg wrth i siaradwyr Groeg gael eu gorfodi i ffoi o'r Twrci newydd. Yn yr un cyfnod, gorfodwyd i siaradwyr Tyrceg ffoi o Wlad Groeg. Trwy'r 20g, mae nifer siaradwyr ieithoedd brodorol eraill yr hyn sydd bellach yn Wlad Groeg, megis Iddew-Sbaeneg, Ieithoedd Slafonaidd fel Macedoneg a Bwlgareg, ac Aromaneg wedi lleihau - erbyn hyn (2025) mae 99.5% o boblogaeth y Wlad yn siarad Groeg.

      Eginyn erthygl sydd uchod am Wlad Groeg. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato
    1. (yn en) Ethnologue (25, 19 ed.), Dallas: SIL International, ISSN 1946-9675, OCLC 43349556, Wikidata Q14790, https://www.ethnologue.com/, adalwyd 23 Ebrill 2022
    2. https://www.ethnologue.com/language/ell. dyfyniad: Total users in all countries: 13,156,880. dyddiad cyrchiad: 1 Ebrill 2018.