Ifan IV, tsar Rwsia
Tywysog Mawr Moscfa ac wedyn tsar Rwsia oedd Ifan IV Vasilyevich (25 Awst 1530 - 18 Mawrth 1584).[1] Fe oedd teyrn cyntaf Rwsia i ddefnyddio'r teitl tsar. Cyfeirir ato yn aml gyda'i lysenw, Ifan yr Ofnadwy (Rwsieg Ива́н Гро́зный / Ivan Grozny).
| Ifan IV, tsar Rwsia | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | Иван Васильевич  25 Awst 1530, 15 Awst 1530 Kolomenskoye |
| Bu farw | 18 Mawrth 1584 (yn y Calendr Iwliaidd) Moscfa |
| Dinasyddiaeth | Uchel Ddugiaeth Moscfa, Tsaraeth Rwsia |
| Galwedigaeth | gwleidydd, raspevschik |
| Swydd | Tsar of All Russia, Sovereign of all Russia |
| Tad | Vasili III of Moscow |
| Mam | Elena Glinskaya |
| Priod | Anastasia Romanovna, Maria Temryukovna, Marfa Sobakina, Anna Koltovskaya, Maria Dolgorukaya, Anna Vasilchikova, Vasilisa Melentyeva, Maria Nagaya |
| Plant | Dmitry Ivanovich of Russia, Tsarevich Ivan Ivanovich of Russia, Fyodor I, tsar Rwsia, Dmitry of Uglich, Anna Ivanovna of Russia, Vasily Ivanovich |
| Llinach | Rurik dynasty |
Hanes
golyguGaned Ifan yng Ngholomenskoye, Moscfa, yn 1530. Roedd yn unig fab i Fasili III a'i wraig Yelena Glinskaya. Bu farw ei dad yn 1533, ac yntau'n dair blwydd oed. Yn ei blentyndod cynnar, gweithredodd ei fam fel rhaglaw, ond bu farw hithau pan oedd Ifan yn wyth mlwydd oed. O hyn ymlaen, cafodd y wlad ei rheoli gan boyariaid (pendefigion), a'r teulu Shuysky yn bennaf yn eu plith, tan i Ifan gymryd yr awenau ym 1544. Teimlai Ifan i'r boyariaid ei esgeuluso a'i ddiystyru yn ystod ei blentyndod, ac mae'n bosib i'w brofion yr adeg honno fod wedi cyfrannu at ansefydlogrwydd ei feddwl yn ddiweddarach yn ei oes.
Coronwyd Ifan yn tsar yn un-ar-bymtheg oed ar 16 Ionawr 1547. Roedd ei deyrnasiad cynnar yn amser heddychlon o foderneiddio – sefydlodd fyddin barhaol, diwygiodd y côd cyfreithiol, a sefydlodd y Zemsky Sobor, cyngor y bendefigaeth. Gwelwyd y wasg argraffu gyntaf yn Rwsia yn yr amser hon. Agorodd Ifan y Môr Gwyn a phorthladd Archangelsk i fasnachwyr Seisnig gan greu cysylltiadau masnachol newydd. Cryfhaodd rym gwladwriaeth ganolog Rwsia, ac ehangodd ei ffiniau, gan ychwanegu Kazan (1552) ac Astrakhan (1558) i'w deyrnas. Er mwyn dathlu ei fuddugoliaeth yn erbyn Khanaeth Kazan, gorchmynodd adeiladu Eglwys Gadeiriol Sant Basil ym Moscfa, a gafodd ei chwplhau yn 1561.
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Stanley Sandler (2002). Ground Warfare: An International Encyclopedia (yn Saesneg). ABC-CLIO. t. 423. ISBN 978-1-57607-344-5.