Moscfa

Prifddinas Rwsia yw Moscfa (hefyd: Moscow, Mosgo neu Mosgow; Москвá, sef Moscfa yn Rwsieg). Mae tua 11.2 miliwn o bobl yn byw yn y ddinas (2004) ac mae ei phoblogaeth yn cynyddu bron bob dydd. Mae'r dref ar lan Afon Moscfa a thua 878.7 km sgwar o arwynebedd.

Moscfa

Math	prifddinas Rwsia, dinas ffederal o fewn Rwsia, dinas fawr, megacity, y dinas fwyaf, prifddinas, tref/dinas, dinas â miliynau o drigolion
Enwyd ar ôl	Afon Moscfa
Poblogaeth	12,500,123
Sefydlwyd	Unknown (before 1147)
Anthem	Moya Moskva
Pennaeth llywodraeth	Sergey Sobyanin
Cylchfa amser	Amser Moscfa, UTC+03:00
Gefeilldref/i	La Paz, Tbilisi, Berlin, Cairo, Vilnius, Kolomna, Pavlodar, Delhi Newydd, Tirana, Chicago, Kraków, Madrid, Tel Aviv, Tehran, Warsaw, Riga, Bwcarést, Beijing, Banja Luka, Torzhok, Lausanne, Dinas Brwsel, Taranto, Mykolaiv, Llundain, Ljubljana, Sofia, Amsterdam, Prag, Delhi, Manila, Buenos Aires, Nursultan, Athen, Düsseldorf, Fienna, Tallinn, Bangkok, Yerevan, Ingolstadt, Alger, Tiwnis, Jakarta, Ankara, Amman, Beirut, Seoul, Brwsel, Amsterdam, Simferopol, Podgorica, Košice, Kharkiv, Donetsk, Ganja, Brest, Uzhhorod, Rasht, Jelgava, Pazardzhik, Tokyo, Bratislava, P'yŏngyang, Kiev, Cuzco, Krasnoyarsk, Ramallah
Nawddsant	Siôr
Iaith/Ieithoedd   swyddogol	Rwseg
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Dosbarth Ffederal Canol
Sir	Rwsia
Gwlad	Rwsia
Arwynebedd	2,562 ±1 km²
Uwch y môr	156 metr
Gerllaw	Afon Moscfa, Afon Yauza, Vodootvodny Canal, Skhodnya derivation channel, Camlas Moscfa
Yn ffinio gyda	Oblast Moscfa, Oblast Kaluga
Cyfesurynnau	55.7558°N 37.6178°E
Cod post	101001–135999
RU-MOW
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredol	Maer Moscfa, Llywodraeth Moscfa
Corff deddfwriaethol	Duma Diinas Moscfa
Pennaeth y Llywodraeth	Sergey Sobyanin
Sefydlwydwyd gan	Yuri Dolgorukiy
Ariannol
Cyfanswm CMC (GDP)	14,300,000 million Rŵbl Rwsiaidd
CMC y pen	1,157 thousand Rŵbl Rwsiaidd
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Eglwys Gadeiriol Sant Basil, Moscfa

Lleolir Moscfa yn nhalaith Canol Rwsia yn Rwsia Ewropeaidd. Prifddinas yr Undeb Sofietaidd oedd hi gynt a hefyd o Muscovy, gwladwriaeth Rwsiaidd fodern gyntaf, cyn sefydliad Ymerodraeth Rwsia. Mae'r Kremlin, sedd llywodraeth genedlaethol Rwsia, a'r Sgwâr Coch yn Moscfa.

Lleolir y dref yn yr ardal ranbarthol a enwir Canol Rwsia sydd mewn gwirionedd yng ngorllewin Rwsia. Roedd hi'n brif ddinas yr Undeb Sofietaidd a hefyd o Muscvy y Rwsia cyn-ymerodraethol. Mae'r Kremlin sy'n gwasanaethu fel safle y llywodraeth genedlaethol wedi ei leoli yn y ddinas.

Hanes

Cyfeirir at y dref mewn dogfennau am y tro cyntaf ym 1147. Ar y pryd roedd hi'n dref fechan, ond ym 1156 adeiladwyd mur pren a ffos o gwmpas y dref gan y tywysog Yury Dolgoruky. Er hynny, llosgwyd y dref a lladdwyd ei phobl ym 1177. Rhwng 1237 a 1238 meddiannodd y Mongoliaid y dref a'i llosgi a llofruddio'i thrigolion unwaith eto. Ar ôl y cyfnod hwnnw, cryfhaodd y dref eto a daeth yn brifddinas tywysogaeth annibynnol.

Ym 1300 roedd y Tywysog Daniel, mab Alexander Nevsky yn rheoli'r dref mewn enw, ond roedd y dref o dan reolaeth y Mongoliaid mewn gwirionedd. Fodd bynnag, roedd nerth Ymerodraeth Lithiwania yn cynyddu ac - er mwyn gwrthbwyso hynny - rhoddodd Khan y Mongoliaid rym arbennig i Foscfa. Fel hynny, cyfododd Moscfa i fod yn un o'r drefi fwyaf nerthol yn Rwsia.

O 1480 ymlaen, dan reolaeth Ifan III, roedd Rwsia yn wlad annibynnol ac yn tyfu i fod yn ymerodraeth fawr a oedd yn cynnwys Rwsia, Siberia a nifer o ardaloedd eraill. Er bod nifer o tsariaid, er enghraifft Ifan yr Ofnadwy, yn ormeswyr, parheai'r ymerodraeth i dyfu.

Ym 1571, cipiodd Tartariaid Crimea, dan Ymerodraeth yr Otomaniaid, y dref a'i llosgi. Rhwng 1605 a 1612 meddianai lluoedd Gwlad Pwyl y dref. Bwriad y Pwyliaid oedd sefydlu llywodraeth newydd yn Rwsia gyda chysyltiad cryf â Gwlad Pwyl. Fodd bynnag, gwrthryfelodd mawrion Rwsia yn erbyn Gwlad Pwyl yn 1612, ac yn 1613 daeth Michael Romanov yn tsar ar ôl etholiad. Fel hynny dechreuodd hanes y deyrnlin Romanov.

Roedd Moscfa yn brifddinas Rwsia cyn sefydlu St Petersburg ar lan y Môr Baltig gan Pedr Fawr yn 1700.

Ym 1812 ceisiodd Napoleon oresgyn Rwsia a llosgodd trigolion Moscfa eu dinas eu hynain ar 14 Medi 1812 a ffoi ohoni. Ond bu rhaid i luoedd Napoleon adael y ddinas oherwydd y tywydd eithafol o oer a phrinder bywyd.

Ers Chwyldro Rwsia ym 1917 Moscfa yw prifddinas Rwsia. Symudodd llywodraeth Lenin i'r ddinas ar 5 Mawrth, 1918.

Ym mis Mehefin 1941, ymosododd lluoedd yr Almaen ar Rwsia (Ymgyrch Barbarossa) ac anelodd un o'r dair adran y fyddin am Foscfa. Ar ôl Brwydr Moscow, gorfodwyd yr Almaenwyr, a oedd yn dioddef o losg eira yr eira trwm, i droi yn eu holau. O'r herwydd, "Dinas yr Arwyr" yw llysenw Moscfa ers yr Ail Rhyfel Byd.

Adeiladau

Moscfa.

• Amgueddfa Pushkin
• Eglwys Gadeiriol Sant Basil
• Mynachlog Danilov
• Prifysgol Moscfa
• Theatr Bolshoi
• Tŵr Ostankino
• Tŵr Rwsia
• Tŵr Shukhov