Ilse Langner
Awdur o Wlad Pwyl a sefydlodd yn yr Almaen oedd Ilse Langner (21 Mai 1899 - 16 Ionawr 1987) sy'n cael ei hystyried yn nodigedig am ei gwaith fel sgriptiwr a newyddiadurwr.
| Ilse Langner | |
|---|---|
| Ganwyd | 21 Mai 1899  Wrocław |
| Bu farw | 16 Ionawr 1987 Darmstadt |
| Dinasyddiaeth |  Yr Almaen |
| Galwedigaeth | sgriptiwr, newyddiadurwr, ysgrifennwr, nofelydd, dramodydd, bardd |
| Gwobr/au | Croes Cadlywydd Urdd Teilyngdod Gweriniaeth Ffederal yr Almaen, Willibald-Pirckheimer-Medaille, Goethe-Plakette des Landes Hessen, Johann-Heinrich-Merck-Ehrung |
Ganed Ilse Edith Helene Langner yn Wrocław, dinas yng ngorllewin Gwlad Pwyl heddiw (Vratislavia yw'r ffurf Ladin), a bu farw yn Darmstadt, yn nhalaith Hessen yng nghanolbarth yr Almaen.[1][2][3][4]
Roedd Ilse Langner yn ferch i Erdmann Langner, addysgwr, a'i wraig Helene. Yn 14 oed, ymddangosodd ei chyfrol gyntaf o farddoniaeth Tautropfen (diferion gwlith). Yn Berlin, cyhoeddodd ei gwaith newyddiadurol cyntaf, gan gynnwys taith ym 1928 yn yr Undeb Sofietaidd ar ran y Scherl-Verlag. Yn yr un flwyddyn daeth yn aelod o Ganolfan P.E.N. yr Almaen. Priododd yn ianc ond ni pharodd y briodas yn hir. Yn ei hail briodas ym 1929 priododd Werner Siebert († 1954).
Yn 1929, rhyddhaodd ei drama gyntaf, Frau Emma kämpft im Hinterland ("Brwydr Emmayn yr Hinterlands") darn gwrth-ryfel a'i gwnaeth yn adnabyddus. Fe'i perfformiwyd am y tro cyntaf yn y Berliner Theatre. Daeth ei llwyddiant mwyaf gyda'r ddrama Die Heilige aus USA ("Y Sant o'r Unol Daleithiau") sy'n delio â bywgraffiad sylfaenydd y mudiad Seientiaeth Gristnogol, Mary Baker-Eddy. Daeth y première gan Max Reinhardt ym 1931 yn y Theatre am Kurfürstendamm â llawer o sylw iddi.
Ym 1933 aeth ar daith fyd-eang, gan gynnwys gwledydd De-ddwyrain Asia. Ymddangosodd ei nofel Die purpune Stadt ym 1937 ond fe’i gwaharddwyd yn fuan ar ôl ei chyhoeddi, fodd bynnag, a chafwyd ailargraffiad ym 1944 yn Suhrkamp Verlag. Yn 1949 ysgrifennodd mewn cyfnod o dri mis, saith drama, gan gynnwys Heimkehr (dychwelyd adref); roedd Erwin Piscator eisiau ei llwyfannu yn Efrog Newydd. Ar ôl iddo gael ei amau yn yr Unol Daleithiau i fod yn agos iawn at gomiwnyddiaeth, dychwelodd i'r Almaen a'i chyhoeddi ym 1952 fel drama radio.[5][6]
Yn 1952 daeth Ilse Langner yn aelod o Academi Iaith a Llenyddiaeth yr Almaen. Yn 1963 symudodd i Darmstadt. Ymgymerodd â theithiau pellach, gan gynnwys i Japan, Gwlad Thai ac Indonesia, ac ym 1966/1967 aeth ar daith gan ddarlithio ledled y byd ar ran y Goethe-Institut. Yn 1968 cynrychiolodd yr awduron Almaeneg ym Mecsico yn yr Olympiad Diwylliannol ac yn 1975 teithiodd i Affrica.
Gwobrau golygu
- 1960: medal Willibald-Pirckheimer
- 1969: Medal Johann Heinrich Merck o ddinas Darmstadt
- 1974: Dosbarth Ffederal Teilyngdod I.
- 1980: Gwobr Llenyddiaeth Eichendorff
- 1981: Croes Teilyngdod Ffederal Fawr
- 1984: Bathodyn Goethe y wlad Hessen
Llyfryddiaeth ddethol golygu
- Frau Emma kämpft im Hinterland Drama 1928 (UA 1928):
- Katharina Henschke Schauspiel 1930
- Die Heilige aus USA Drama 1931
- Amazonen Komödie 1932 (UA 1936)
- Der Mord in Mykene 1934 (UA 1937) (unter dem Titel Klytämnestra, Trauerspiel in Versform 1947)
- Die große Zauberin Drama. S. Fischer, Berlin 1938
- Der Venezianische Spiegel 1949 (UA 1952)
- Das Wunderwerk Amerika Drama 1951
- Salome Drama 1953
- Iphigenie und Orest
- Iphigenie Smith kehrt heim
Aelodaeth golygu
Bu'n aelod o Academi Iaith a Barddoniaeth Almaeneg am rai blynyddoedd.
Anrhydeddau golygu
- Dros y blynyddoedd, derbyniodd nifer o anrhydeddau, gan gynnwys: Croes Cadlywydd Urdd Teilyngdod Gweriniaeth Ffederal yr Almaen (1981), Willibald-Pirckheimer-Medaille (1960), Goethe-Plakette des Landes Hessen (1984), Johann-Heinrich-Merck-Ehrung (1969) .
Cyfeiriadau golygu
- ↑ Disgrifiwyd yn: https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-476-03702-2_202. dyddiad cyrchiad: 31 Gorffennaf 2022.
- ↑ Rhyw: Ffeil Awdurdodi Rhyngwladol. dyddiad cyrchiad: 4 Tachwedd 2018. Deutsche Nationalbibliothek; Staatsbibliothek zu Berlin; Bayerische Staatsbibliothek; Llyfrgell Genedlaethol Awstria (yn de), Gemeinsame Normdatei, Wikidata Q36578, https://gnd.network/, adalwyd 24 Ebrill 2014
- ↑ Dyddiad geni: Deutsche Nationalbibliothek; Staatsbibliothek zu Berlin; Bayerische Staatsbibliothek; Llyfrgell Genedlaethol Awstria (yn de), Gemeinsame Normdatei, Wikidata Q36578, https://gnd.network/, adalwyd 24 Ebrill 2014 "Ilse Langner". Cyrchwyd 9 Hydref 2017. "Ilse Langner". "Ilse Langner". ffeil awdurdod y BnF. "Ilse Langner". Cyrchwyd 9 Hydref 2017.
- ↑ Dyddiad marw: Deutsche Nationalbibliothek; Staatsbibliothek zu Berlin; Bayerische Staatsbibliothek; Llyfrgell Genedlaethol Awstria (yn de), Gemeinsame Normdatei, Wikidata Q36578, https://gnd.network/, adalwyd 24 Ebrill 2014 "Ilse Langner". Cyrchwyd 9 Hydref 2017. "Ilse Langner". "Ilse Langner". ffeil awdurdod y BnF. "Ilse Langner". Cyrchwyd 9 Hydref 2017.
- ↑ Nodyn:Der Spiegel
- ↑ Jürgen Israel: Zum 100. Geburtstag der Dichterin. In: Tag des Herrn, Ausgabe 19/1999 (Onlinefassung)