Iris Jones

actores a aned yn 1935

Actores a chyflwynydd o Gymraes oedd Iris Jones (tua 1935 – 29 Mehefin 2017) a chwaraeodd gymeriadau ar yr operau sebon Minafon a Phobol y Cwm.[1]

Iris Jones
Ganwyd1935 Edit this on Wikidata
Bu farw29 Mehefin 2017 Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Cymru Cymru
Galwedigaethactor Edit this on Wikidata

Bywgraffiad golygu

Fe'i magwyd ym Mhwllhelli ac aeth i astudio yng Ngholeg Cerdd a Drama Caerdydd.

Gwaith cyflwyno golygu

Aeth i weithio fel cyflwynydd gyda chwmni teledu Granada yn 1960. Roedd y cwmni yn darlledu rhaglenni Cymraeg i siroedd gogledd Cymru o'i stiwdios ym Manceinion.

Ei swydd gyntaf oedd cyflwyno'r rhaglen gylchgrawn Dewch i Mewn. Yn 1962 daeth cwmni Teledu Cymru i fodolaeth gan ddod â rhaglenni Cymraeg Granada i ben.[2]

Aeth Iris i Lundain gyda'i bryd ar berfformio yn y West End. Cafodd glyweliad yn Theatr y Llys Brenhinol gan ennill rhan mewn sioe gerdd. Ond penderfynodd geisio am swydd cyflwyno gyda'r sianel newydd Teledu Cymru a fyddai'n darlledu yn y gogledd. Ni chafodd y swydd ond penderfynodd symud o Bwllheli i Gaerdydd gan fenthyg lifft gan yrrwr lorri gan nad oedd ganddi ddigon o arian i ddal y trên. Nid oedd ganddi le i aros yng Nghaerdydd a chafodd loches yn y Catholic Hostel ar Heol y Gadeirlan. Cafodd alwad gan gyn-gydweithiwr iddi o Granada, yn cynnig swydd fel mamaeth i deulu yng Nghaerdydd. Cymerodd y swydd ond roedd ei bryd yn dal i fod ar swydd gyflwyno.

Ym Mawrth 1963 cafodd gynnig swydd gyda Teledu Cymru wedi i Gwenda Pritchard Jones adael ei swydd. Roedd yn gyfrifol am gyflwyno'r rhaglenni yn ddwyieithog gan blethu rhaglenni lleol a rhaglenni o rwydwaith ITV. Roedd hefyd yn cyflwyno'r 'clwb pen-blwyddi' yn rhoi cyfarchion i blant a rhagolygon y tywydd. Daeth Teledu Cymru i ben yn Ionawr 1964 oherwydd trafferthion ariannol, a pharhaodd Iris yno hyd y diwedd. Trosglwyddwyd y tonfeddi i gwmni TWW, a chafodd Iris gynnig waith cyflwyno ar gyfer gwasanaeth newydd TWW i Gymru. Bu'n gweithio yn yr adran gyflwyno yno hyd ddiwedd TWW ym Mai 1968 pan drosglwyddwyd y fasnachfraint i gwmni HTV.

Parhaodd i weithio fel cyflwynydd ar HTV yn cynnwys rhaglen i blant Tins a Lei a rhaglen gylchgrawn i ferched Hamdden.

Actio golygu

Ymddangosodd ar Pobol y Cwm yn y gyfres gyntaf un yn 1974, yn chwarae rhan cariad Charles Williams. Yn yr wythdegau cafodd ran ar yr opera sebon Minafon, ymddangosodd yn y ffilm Stormydd Awst a bu'n chwarae rhan Anti Elin yn y gyfres gomedi Teulu'r Mans. Rhwng 1997 a 2005, bu'n portreadu cymeriad Beryl Nicholas yn yr opera sebon Pobol y Cwm.[3]

Cyfeiriadau golygu

  1. Teyrngedau i'r actores Iris Jones , BBC Cymru fyw, 29 Mehefin 2017. Cyrchwyd ar 30 Mehefin 2017.
  2. (Saesneg) Iris Jones - People. Transdiffusion (1 Medi 2001).
  3. Marw’r actores, Iris Jones , Golwg360, 30 Mehefin 2017.

Dolen allanol golygu

  • BBC Cymru Fyw Teyrnged i Iris Jones gan yr actores Rhian Morgan (clip sain)