Llaeth y fron
Llaeth y fron[1] yw'r llaeth y mae menyw yn ei gynhyrchu mewn cyfnod ar ôl genedigaeth. Dyma brif ffynhonnell maeth baban newydd-anedig nes eu bod yn gallu bwyta bwydydd solet a threulio ystod ehangach o gynhyrchion bwyd. Ceir hefyd ymgyrchu i hyrwyddo buddiannau llaeth y fron o'u cymharu â llaeth powdr i fabanod.
 | |
| Math | llaeth  |
|---|---|
| Cynnyrch | Homo sapiens |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Cynhyrchu golygu
O dan ddylanwad yr hormonau prolactin ac ocsitosin, mae merched yn cynhyrchu llaeth ar ôl beichiogrwydd i fwydo eu babi ar y fron. Cyfeirir at y llaeth a gynhyrchir gyntaf yn aml fel colostrwm ac fe'i nodweddir gan gynnwys llawer iawn o imiwnoglobwlin , sy'n amddiffyn y babi am y tro cyntaf nes bod ei system imiwnedd ei hun yn gweithredu'n foddhaol. Ar yr un pryd, mae'n creu effaith carthydd ysgafn sy'n diarddel meconiwm ac yn helpu i atal bilirwbin rhag cronni. Yn ogystal, canfuwyd hefyd bod llaeth y fron yn cynnwys monolaurate glyserol (GML), sy'n lladd bacteria niweidiol ac yn gadael i facteria buddiol fyw.[2]
Mae yna lawer o resymau pam na all mam gynhyrchu llaeth y fron. Efallai mai un rheswm am hyn yw nad yw’r fam yn bwydo ei babi ar y fron yn ddigon aml. Po fwyaf o fron a roddir, y mwyaf o laeth a gynhyrchir. Mae rhai merched yn cymryd ffenigrig i gynyddu cynhyrchiant. Os nad oes digon o laeth o hyd, rhaid i'r rhieni droi at amnewidion, llaeth fformiwla fabanod.
Cynnwys Maeth golygu
Mae llaeth y fron yn cynnwys yr holl faetholion sydd eu hangen ar fabi fel arall yn iach ac yn heini yn y cyfnod o enedigaeth hyd at 6 mis oed. Efallai y bydd angen maeth ychwanegol ar fabanod cynamserol a phlant sâl.
Y prif faetholion yw protein, carbohydrad a braster.
Cymhariaeth maeth golygu
Mae llaeth y fron yn cynnwys o'i gymharu â llaeth buwch
- llawer llai o brotein
- mwy o garbohydradau (lactos), yn aml ar ffurf oligosacaridau penodol
- Gwrthgyrff ac ensymau sy'n gwella amddiffyniad
- Ensymau hollti braster (lipas wedi'i actifadu gan halen bustl) sy'n helpu'r plentyn i dreulio braster
- mwy o gopr, llawer llai o ffosfforws
- mwy o fitamin A, Fitamin C, a Fitamin E
- llai o fitaminau B, a fitamin K
- llawer llai i ychydig yn fwy (prohormone) fitamin D
- yr asid brasterog omega-3 asid docosahexaenoic (DHA)
Protein golygu
Mae'r crynodiad protein ar ei uchaf yn y colostrwm ac mae'n gostwng yn raddol yn y llaeth trawsnewid i lefel weddol gyson tua 0.7 - 0.8 g / 100 ml o tua. 2-3 wythnos ar ôl genedigaeth. Fodd bynnag, mae amrywiad unigol mawr yn y crynodiad protein.
Carbohydrad golygu
Mae'r crynodiad carbohydrad ychydig yn is yn y colostrwm, ond fel arall mae'n gymharol arian parod tua 7 g / 100 ml.
Braster golygu
Mae amrywiaeth mawr yng nghynnwys braster llaeth y fron. Mae'r crynodiad braster yn cynyddu yn ystod gwagio'r fron, fel bod y rhan fwyaf o fraster yn y munudau olaf cyn i'r babi ryddhau'r fron. Gall y cynnwys braster amrywio o 2 - 8 g / 100 ml.
Pwysigrwydd Llaeth y Fron golygu
Nodir sawl astudiaeth bwysigrwydd bwydo o'r fron a llaeth y fron gan famau i'w babanod. Ond nodir bod anawsterau'n gallu bodoli gan rai wrth gynhyrchu llaeth yn fron. Yn Ionawr 2022 sefydlodd Prifysgol Abertawe a Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe partneriaeth newydd â'r Human Milk Foundation (HMF) a fydd yn sefydlu cronfa llaeth y fron yng Nghymru am y tro cyntaf. Bydd y gronfa yn Ysbyty Singleton yn Abertawe yn galluogi mwy o fabanod sâl a chynamserol yn y rhanbarth i dderbyn llaeth rhoddwr sydd wedi cael ei basteureiddio'n gyntaf ac yn rhoi cyfle i fenywod lleol roi eu llaeth – rhywbeth sydd wedi bod yn amhosib i rai ohonynt yn y gorffennol oherwydd logisteg cludo eu llaeth i gronfeydd yn Lloegr.[3]
Rhewi llaeth y Fron golygu
Ar gyfer menywod nad sy'n rhydd i fwydo o'r fron gyda'r baban ar adeg cyfleus neu sydd ag anghenion eraill, gelli ymodro'r fron gyda pwmp y fron penodol a rhewi'r llaeth. Ceir sawl rheswm posib dros ymodro ac yna rhewi'r llaeth: lleddfu poen a chwyddo ymgorodiad y fron; arafu adwerth chwithus gormodol neu lif cyflym o laeth y fron; rhoi llaeth y fron i'r babi pan na all y fam fod gyda hi neu fe; dychwelyd i'r gwaith neu'r ysgol, ond am i'r plentyn barhau i dderbyn llaeth y fron; creu cyflenwad o laeth y fron i'w ddefnyddio pan nad ydyw'r fam yn bwydo ar y fron mwyach.[4]
Gweler hefyd golygu
Dolenni allanol golygu
Cyfeiriadau golygu
- ↑ "Chwiliwch am derm, gair neu ymadrodd". LLYW.CYMRU. Cyrchwyd 2022-06-02.
- ↑ October 10, 2019, scitechdaily.com: Compound Discovered in Breast Milk Fights Harmful Bacteria – Could Be Added to Formula or Cow’s Milk Citat: "...Researchers at National Jewish Health and the University of Iowa have identified a compound in human breast milk that fights infections by harmful bacteria while allowing beneficial bacteria to thrive. Human breast milk has more than 200 times the amount of glycerol monolaurate (GML) than is found in cows’ milk. Infant formula has none. GML is inexpensive to manufacture. Future research will determine if GML could be a beneficial additive to cow’s milk and infant formula..."
- ↑ "Babanod i elwa o gronfa llaeth y fron gyntaf Cymru". Prifysgol Abertawe. 24 Ionawr 2022.
- ↑ "Canllaw Cam wrth Gam i Rewi Llaeth y Fron". Drafare. 2010.