Cyfreithiwr a phêl-droediwr oedd Samuel Llewelyn Kenrick (184729 Mai 1933). Roedd yn un o sefydlwyr Cymdeithas Bêl-droed Cymru a hefyd yn gyfrifol am drefnu gêm bêl-droed ryngwladol cyntaf Cymru a hynny yn erbyn Yr Alban yn 1876.

Llewelyn Kenrick
Ganwyd1847 Edit this on Wikidata
Rhiwabon Edit this on Wikidata
Bu farw29 Mai 1933 Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Cymru Cymru
Alma mater
  • Ysgol Ramadegol Rhiwabon Edit this on Wikidata
Galwedigaethcyfreithiwr, pêl-droediwr Edit this on Wikidata
Cysylltir gydaCymdeithas Bêl-droed Cymru Edit this on Wikidata
Chwaraeon
Tîm/auOswestry Town F.C., Druids F.C. Edit this on Wikidata
SafleCefnwr Edit this on Wikidata
Gwlad chwaraeonCymru Edit this on Wikidata

Ganed Llewelyn Kenrick i deulu o ddiwydianwyr Wynn Hall, Rhiwabon a'i dad, John Kenrick, sefydlodd Pwll Glo Wynn Hall ym Mhenycae[1]. Cafodd ei addysg yn Ysgol Ramadeg Rhiwabon, Sir Ddinbych. Daeth yn gyfreithiwr yn Rhiwabon, yn glerc i ynadon heddwch Rhiwabon (1896-1933), a bu'n grwner adran ddwyreiniol Sir Ddinbych o 1906 hyd ei farwolaeth. Ym 1909 daeth yn briod â Lillian Maud, merch y Parchedig A. L. Taylor, prifathro Ysgol Ramadeg Rhiwabon[2]. Bu farw ar 29 Mai 1933, a cafodd ei gladdu yn Rhiwabon.

Chwaraeodd ei frawd yng nghyfraith, Charles Taylor, rygbi dros Gymru gan ennill naw cap rhwng 1884 a 1887. Cafodd Taylor ei ladd ar faes y gad yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf[3][4]

Chwaraewr Pêl-droed

golygu

Shropshire Wanderers

golygu

Roedd Kenrick yn aelod o dîm Shropshire Wanderers chwaraeodd yn erbyn Plasmadoc ym 1872 ac o ganlyniad cafodd ei ddylanwadu i geisio sefydlu tîm pêl-droed o safon yn ei dref enedigol, ac am gyfnod roedd yn chwarae i dîm y Derwyddon ac i Shropshire Wanderers[5]. Roedd yn aelod o dîm Shropshire Wanderers gyrhaeddodd rownd gynderfynol Cwpan FA Lloegr ym 1875 cyn colli yn erbyn yr Old Etonians[6]

Y Derwyddon

golygu

Ym 1872 roedd yn allweddol wrth uno tri o glybiau pentref Rhiwabon sef Plasmadoc, Ruabon Rovers a Ruabon Volunteers er mwyn creu Y Derwyddon[7]. Pedair mlynedd yn ddiweddarch, roedd Kenrick yn allweddol wrth sefydlu Cymdeithas Bêl-droed Cymru er mwyn trefnu gêm ryngwladol yn erbyn yr Alban a cafwyd chwe chwaraewr o glwb Y Derwyddon, gan gynnwys Kenrick ei hun, yn chwarae yn y gêm hanesyddol cyntaf dros Gymru[8].

Roedd yn gapten ar dîm Cymru yn eu gêm ryngwladol gyntaf erioed yn erbyn yr Alban yn 1876 ac aeth ymlaen i ennill pum cap, yr olaf yn dod ym muddugoliaeth gyntaf y Cymry a hynny yn erbyn Lloegr yn Blackburn yn 1881[6][9].

Gweinyddwr Pêl-droed

golygu

Cymdeithas Bêl-droed Cymru

golygu

Ym mis Ionawr 1876 gwelodd Kenrick hysbyseb yng nghylchgrawn The Field, yn galw am dîm Cymreig i chwarae gêm bêl-droed yn erbyn Yr Alban neu Iwerddon o dan reolau rygbi, ond roedd Kenrick yn benderfynol o greu tîm yn chwarae rheolau pêl-droed a hysbysebodd am chwaraewyr fyddai â diddordeb chwarae i gysylltu ag ysgrifennydd Cymdeithas Bêl-droed Cambria[5][10].

Galwodd Kenrick gyfarfod ar 26 Ionawr 1876 er mwyn sefydlu Cymdeithas Bêl-droed Cambria a threfnu gemau prawf ar gyfer dewis tîm i herio'r Alban ond erbyn yr ail gyfarfod ar 2 Chwefror 1876 yng ngwesty'r Wynnstay Arms, Wrecsam roedd wedi newid yr enw i Gymdeithas Bêl-droed Cymru a'r cyfarfod yma sydd yn cael ei ystyried gan y Gymdeithas fel y cyfarfod lle'i ffurfiwyd[11].

Cafwyd cyfarfod pellach yn y Wynnstay Arms, Rhiwabon ym mis Mai 1876 er mwyn ffurioli'r Gymdeithas a sefydlu'r pwyllgor cyntaf gyda Kenrick yn cael ei ethol yn ysgrifennydd a'r Aelod Seneddol lleol, Syr Williams Watkins Wynn yn cael ei benodi'n Lywydd[5].

Cwpan Cymru

golygu

Yn dilyn ei lwyddiant gyda Shropshire Wanderers yn cyrraedd rownd gynderfynol Cwpan FA Lloegr ym 1875[6], cynnigiodd Kenrick fod Cymdeithas Bêl-droed Cymru yn sefydlu cystadleuaeth tebyg ar gyfer clybiau Cymru[5]. Cafwyd 19 o glybiau yn y gystadleuaeth gyntaf ym 1877-78 gyda Wrecsam yn trechu Kenrick a'r Derwyddon 1-0 yn y rownd derfynol ar 30 Mawrth 1878[12][13].

Cyfeiriadau

golygu
  1. "Wynn Hall: A Grade II* Listed Building in Penycae, Wrexham". British Listed Buildings.
  2. "Family Notices". Llangollen Advertiser. 26 Tachwedd 1909.
  3. "Lest We Forget – Charles Gerald Taylor (Wales) 24/01/1915". World Rugby Museum. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2020-06-25. Cyrchwyd 2020-04-03.
  4. Prescott, Gwyn (2014). Call Them to Remembrance: The Welsh Rugby Internationals who died in the Great War. St. David.s Press. ISBN 978-1-902719-37-5.
  5. 5.0 5.1 5.2 5.3 Johnes, Martin; Garland, Ian (Rhagfyr 2004). "'The New Craze': Football and Society in North-East Wales, c.1870-90". Welsh History Review.
  6. 6.0 6.1 6.2 Davies, Gareth; Garland, Ian (1991). Who's Who of Welsh International Soccer Players. Bridge Books. tt. 119–120. ISBN 1-872424-11-2.
  7. "Cefn Druids: Our History". cefndruidsafc.com.
  8. "Welsh Football Data Archive: 1876 Scotland v Wales". Welsh Football Data Archive.
  9. "Results 1876 - 1889". Welsh Football Online.
  10. "1876 Sialens Kenrick". Cartref Ysbrydol Pêl-droed Cymru. Cyngor Bwrdeistref Sirol Wrecsam. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-04-05. Cyrchwyd 2020-04-03.
  11. Stead, Phil (2012). Red Dragons: The story of Welsh Football. Y Lolfa. t. 12. ISBN 9781847716187.
  12. Garland, Ian (1993). History of the Welsh Cup, 1877-1993. Abe Books. ISBN 9781872424378.
  13. "WELSH CUP FINAL 1877/78". Welsh Football Data Archive.