Maen Gwynedd

maenhir

Maen hir ar y ffin rhwng Powys a Gwynedd yw Maen Gwynedd. Saif ychydig islaw Bwlch Maen Gwynedd ar lethrau mynyddoedd Y Berwyn. Cyfeirnod OS: SJ 081337 (Landranger 125). Cafodd yr enw am ei fod yn dynodi'r ffin rhwng teyrnasoedd Gwynedd a Phowys yn yr Oesoedd Canol.[1] Ceir ambell gyfeiriad ato yng ngwaith y beirdd Cymraeg canoloesol.

Maen Gwynedd
Mathmaen hir Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirPowys Edit this on Wikidata
GwladBaner Cymru Cymru
Cyfesurynnau52.855271°N 3.301763°W Edit this on Wikidata
Map

Disgrifiad

golygu

Saif y maen hir hwn ger pen Bwlch Maen Gwynedd ar ochr Powys i'r bwlch, i'r de o gopa Cadair Bronwen, yng nghymuned Llanrhaeadr-ym-Mochnant. Mae'n garreg 2 metr hir, main iawn, sy'n gogwyddo ar ongl o 60 gradd i gyfeiriad y dwyrain. Dyma'r garreg yr enwir y bwlch ar ei hôl; nodai'r ffin rhwng y ddwy deyrnas ganoloesol ond gallai fod yn llawer hŷn ac yn dyddio o'r oesoedd cynhanesyddol, er nad oes sicrwydd o hynny.[1]

Lleolir Maen Gwynedd ar lwybr cynhanesyddol a adnabyddir fel 'Ffordd Gamelin'. Rhedai'r llwybr masnach hwnnw rhwng gorllewin Meirionnydd a gogledd Powys, rhan o rwydwaith o "ffyrdd" cynhanesyddol a gysylltai arfordir gogledd-orllewin Cymru a de Lloegr.[2]

Cyfeiriadau

golygu
  1. 1.0 1.1 Helen Burnham, Clwyd and Powys, yn y gyfres A Guide to Ancient and Historic Wales (Cadw/HMSO, 1995), tud. 64.
  2. E.G. Bowen a C.A. Gresham, History of Merioneth, Cyfrol 1 (Dolgellau, 1967).

Gweler hefyd

golygu