Mosg Enfawr Nablus
Mosg Enfawr Nablus (Arabeg: جامع نابلس الكبير; Jami 'Nablus al-Kebir) yw'r mosg hynaf a mwyaf yn ninas Nablus ym Mhalesteina.[1] Fe’i hadeiladwyd yn wreiddiol fel eglwys Fysantaidd ac fe’i trawsnewidiwyd hi'n fosg yn ystod yr oes Islamaidd gynnar. Trawsnewidiodd y Croesgadwyr hi'n eglwys yn yr 11g, ond cafodd ei hail-gysegru'n fosg gan yr Ayyubids yn y 12g. Mae'r mosg wedi'i leoli ar groesffordd prif strydoedd yr Hen Ddinas, ar hyd ymylon dwyreiniol yr ardal.[2] Mae ganddo gynllun llawr hirsgwar hir, cul a chromen arian.
 Y tu mewn i'r mosg | |
| Enghraifft o'r canlynol | mosg  |
|---|---|
| Gwlad |  Palesteina |
 | |
| Gwladwriaeth | Gwladwriaeth Palesteina |
| Rhanbarth | Nablus |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Hanes
golygu
Yn ôl chwedl leol, dywedir mai dyma'r safle lle trosglwyddodd meibion Jacob côt amryliw eu brawd Joseph, fel tystiolaeth bod ei fod wedi marw.[1] Mae'r traddodiad hwn yn fwy cysylltiedig â Mosg al-Khadra gerllaw, fodd bynnag.
Basilica a adeiladwyd yn ystod teyrnasiad Philip yr Arab, yn wreiddiol yn 244-249, oedd safle'r Mosg Mawr. Yn ddiweddarach, adeiladodd y Bysantiaid eglwys gadeiriol ar adfeilion y basilica a dangosir yr eglwys gadeiriol hon ar Fap Madaba, mosaig yn 600 ÔC.[3] Mae'n debyg iddo gael ei ddifrodi neu ei ddinistrio gan y Samariaid yn ystod eu cyrchoedd yn 484 a 529, ond adferwyd yr eglwys gadeiriol gan yr Ymerawdwr Justinian I (a deyrnasodd o 483-565).[4]
Trawsnewidiwyd yr eglwys gadeiriol yn Fosg Fawr Nablus yng nghyfnod cynnar rheolaeth Arabaidd Islamaidd ym Mhalesteina, yn y 10g.[5] Ysgrifennodd y daearyddwr Arabaidd al-Muqaddasi fod y Mosg Mawr yng “nghanol” Nablus, a bod “ei lawr mosaig yn fân iawn.” [6] Fe wnaeth y Croesgadwyr ail-droi'r mosg yn eglwys, ond dim ond ychydig o newidiadau a wnaethant gan gynnwys adeiladu cromfan (aps). Yn 1187, trawsnewidiodd yr Ayyubids, dan arweiniad Saladin, yr adeilad fel mosg eto. Llosgwyd yr adeilad i lawr gan Farchogion Urdd y Deml mewn cyrch ar y ddinas ar 30 Hydref 1242.[4]
Roedd adeilad newydd yn i'w weld erbyn diwedd y 13g, fel y gwelwyd gan y croniclydd Arabaidd al-Dimashqi sydd, ym 1300, yn crybwyll y Mosg Mawr fel “mosg coeth, y dywedir gweddi ynddo, a lle darllenir y Qur'an ddydd a nos, gan ddynion a benodwyd i wneud y gwaith.”[7] Yn 1335, cofnododd y teithiwr James o Verona fod y mosg wedi bod yn “eglwys i’r Cristnogion ond ei fod bellach yn fosg i’r Saraseniaid.”[4] Ugain mlynedd yn ddiweddarach, ymwelodd Ibn Batuta ag ef a nodi bod “tanc o ddŵr melys yng nghanol y mosg.”[8]
Yn 1641, ailadeiladwyd y meindwr ond mae'r rhan helaeth o'r mosg wedi aros bron heb ei gyffwrdd trwy gydol ei fodolaeth, hyd nes i ddaeargryn difrifol daro Palestina, yn enwedig Nablus ym 1927. Dinistriwyd cromen a meindwr y mosg o ganlyniad i'r daeargryn hwn, ond fe'u hadferwyd ym 1935.
Darllen pellach
golygu- Clermont-Ganneau, C.S. (1899). [ARP] Archaeological Researches in Palestine 1873-1874, translated from the French by J. McFarlane. 1. London: Palestine Exploration Fund. (p. 26)
- Clermont-Ganneau, C.S. (1896). [ARP] Archaeological Researches in Palestine 1873-1874, translated from the French by J. McFarlane. 2. London: Palestine Exploration Fund. (pp. 311-312)
- Dumper, Michael (2007). Cities of the Middle East and North Africa: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO. ISBN 1-57607-919-8.
- Conder, C.R.; Kitchener, H.H. (1882). The Survey of Western Palestine: Memoirs of the Topography, Orography, Hydrography, and Archaeology. 2. London: Committee of the Palestine Exploration Fund. (p. 203)
- Pringle, Denys (1998). The Churches of the Crusader Kingdom of Jerusalem: L-Z (excluding Tyre). Cambridge University Press. ISBN 0-521-39037-0.
- Strange, le, G. (1890). Palestine Under the Moslems: A Description of Syria and the Holy Land from A.D. 650 to 1500. Committee of the Palestine Exploration Fund. ISBN 0-404-56288-4., London,
Cyfeiriadau
golygu- ↑ 1.0 1.1 Dumper, Stanley and Abu-Lughod, 2007, p.267.
- ↑ Places to Visit Archifwyd 2020-09-02 yn y Peiriant Wayback General Mission of Palestine-Tokyo.
- ↑ Pringle, 1998, p. 97
- ↑ 4.0 4.1 4.2 Pringle, 1998, p. 98
- ↑ Dumper, Stanley and Abu-Lughod, 2007, p.266.
- ↑ al-Muqaddasi quoted in le Strange, 1890, p.511.
- ↑ al-Dimashqi quoted in le Strange, 1890, p.513.
- ↑ Ibn Batuta quoted in le Strange, 1890, p.514.
