Nkosi Sikelel' iAfrika

Emyn Gristnogol yw "Nkosi Sikelel ' iAfrika" (iaith Xhosa: [ŋk’ɔsi sikʼɛlɛl‿iafrikʼa]), a gyfansoddwyd yn wreiddiol yn 1897 gan Enoch Sontonga, athro Xhosa mewn ysgol genhadol Fethodistaidd ger Johannesburg.

Nkosi Sikelel' iAfrika
Enghraifft o'r canlynolanthem genedlaethol, emyn, gwaith neu gyfansodiad cerddorol Edit this on Wikidata
IaithXhosa Edit this on Wikidata
Dyddiad cyhoeddi19 g Edit this on Wikidata
Statws hawlfraintparth cyhoeddus Edit this on Wikidata
GwladwriaethDe Affrica Edit this on Wikidata
CyfansoddwrEnoch Mankayi Sontonga Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Ym 1994,[1] gorchmynnodd Nelson Mandela i adnod "Nkosi Sikelel' iAfrika" gael ei chofleidio fel cyd-anthem genedlaethol De Affrica; mabwysiadwyd fersiwn ddiwygiedig yn ogystal yn cynnwys elfennau o "Die Stem" (yr anthem gyd-wladwriaeth ar y pryd a etifeddwyd gan y llywodraeth apartheid flaenorol) ym 1997. Weithiau cyfeirir at yr anthem genedlaethol newydd hon o Dde Affrica fel "Nkosi Sikelel' iAfrika" er nad dyma ei henw swyddogol.

Roedd "Nkosi Sikelel' iAfrika" emyn yn 1897 wedi cyfansoddi gan yr athro Fethodistaidd Enoch Sontonga, o Johannesburg . Mae wedi cael ei honni bod y dôn yn seiliedig ar ar yr emyn Cymraeg "Aberystwyth" gan Joseph Parry [2].[3] Ysgrifennwyd geiriau'r pennill a'r corws cyntaf yn wreiddiol yn yr iaith Xhosa fel emyn. Ym 1927 ychwanegwyd saith pennill[4] gan y bardd Xhosa Samuel Mqhayi .

Cymerwyd yr emyn gan gôr Ysgol Uwchradd Ohlange, a gwasanaethodd ei gyd-sylfaenydd, John Dobe, fel llywydd cyntaf Cyngres Genedlaethol Brodorol De Affrica . Fe'i canwyd i gloi cyfarfod y Gyngres ym 1912; erbyn 1925 daeth yn anthem cloi swyddogol y sefydliad, a elwir bellach yn Gyngres Genedlaethol Affrica. [5] Cyhoeddwyd "Nkosi Sikelel' iAfrika" am y tro cyntaf yn 1927.[5]Roedd yr anthem swyddogol y Gyngres Genedlaethol Affrica yn ystod y cyfnod apartheid ac roedd yn symbol o'r mudiad gwrth-apartheid.[6] Daeth yn anthem genedlaethol answyddogol De Affrica, yn cynrychioli dioddefaint y lluoedd gorthrymedig. Oherwydd ei chysylltiad â'r ANC, cafodd y gân ei gwahardd gan y gyfundrefn yn ystod oes apartheid.[7]

Cyfeiriadau

golygu
  1. "South Africa (1994-1997) – nationalanthems.info". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 1 Mehefin 2018.
  2. "An Anthem To Ignorance – The Case of 'Nkosi Sikelel' iAfrika'". The Anton Mostert Chair of Intellectual Property [Stellenbosch University]. 18 Mehefin 2012. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 4 Mawrth 2016. Cyrchwyd 4 Mawrth 2016.
  3. "How many national athems are plagiarised?". BBC News. 25 Awst 2015. Cyrchwyd 3 Rhagfyr 2020.
  4. Bennetta Jules-Rosette (2004). "Nkosi Sikelel' iAfrika". Cahiers d'Études Africaines (Etudesafricaines.revues.org) 44 (173–174): 343–367. doi:10.4000/etudesafricaines.4631. http://etudesafricaines.revues.org/4631?lang=en. Adalwyd 27 Mai 2013.
  5. 5.0 5.1 "Enoch Mankayi Sontonga". South African History Online. Cyrchwyd 7 Mai 2014.
  6. "Encyclopedia of African History and Culture. Volume IV – The Colonial Era (1850 TO 1960)" (yn Saesneg). Scribd.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2011-05-11. Cyrchwyd 15 Chwefror 2011.
  7. Lynskey, Dorian (6 Rhagfyr 2013). "Nelson Mandela: the triumph of the protest song". The Guardian (yn Saesneg).