Pathé News

Cynhyrchwyd newyddion ffilm yn wreiddiol o Ffrainc yna syndicat Brydeinig a rhyngwladol 1910-1970. Ceir peth ffilmiau o ddiddordeb Cymreig.

Roedd Pathé News yn gynhyrchydd riliau newyddion a rhaglenni dogfen a oedd yn gweithredu yn y Deyrnas Unedig rhwng 1910 a 1970. Roedd ei sylfaenydd, Charles Pathé, yn arloeswr yn y ddelwedd symudol yn oes y ffilmiau mud. Mae archif Pathé News bellach yn cael ei adnabod fel British Pathé. Mae ei gasgliad o newyddion a ffilmiau nodwedd wedi'i ddigideiddio'n llawn ac ar gael ar-lein. Mae ganddi 85,000 o ddogfennau ffilm hanesyddol o 1896 i 1978. Mae British Pathé hefyd yn gweithredu gwasanaeth ar-lein o'r enw British Pathé TV, sydd wedi'i anelu at gynulleidfa arbenigol.[1]

Pathé News
Enghraifft o'r canlynolcwmni cynhyrchu ffilmiau, Asiantaeth newyddion, sefydliad Edit this on Wikidata
Dechrau/Sefydlu1910 Edit this on Wikidata
Genrenewyddion ar ffilm Edit this on Wikidata
Rhiant sefydliadPathé Edit this on Wikidata
Pencadlysy Deyrnas Unedig Edit this on Wikidata
Gwefanhttp://www.britishpathe.com/ Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Hysbyseb am Pathé News (1919)

Mae gwreiddiau Pathé News ym Mharis yn 1896, pan sefydlwyd y Société Pathé Frères gan Charles Pathé a'i frodyr, a arloesodd yn natblygiad y ddelwedd symudol. Mabwysiadodd Charles Pathé arwyddlun cenedlaethol Ffrainc, y ceiliog, fel nod masnach i'w gwmni. Ar ôl i'r cwmni, a elwir bellach yn Compagnie Générale des Éstablissements Pathé Frère Phonographes & Cinématographes, ddyfeisio rîl newyddion y sinema gyda'r Pathé-Journal, dechreuodd Pathé Ffrengig gynhyrchu'r rîl newyddion. Dechreuodd y Pathé Ffrengig riliau newyddion yn 1908 ac agorodd swyddfa rîl newyddion ar Wardour Street yn Llundain ym 1910.[2]

Dangoswyd y riliau newyddion mewn sinemâu a buont yn dawel tan 1928. Buont yn rhedeg am tua phedwar munud i ddechrau ac yn cael eu cyhoeddi bob pythefnos. Yn y dyddiau cynnar, cymerwyd lluniau camera o safle llonydd, ond daliodd newyddion Pathé ddigwyddiadau fel naid barasiwt angheuol Franz Reichelt o Dŵr Eiffel ac anaf marwol y swffragét Emily Davison gan geffyl rasio yn Epsom Derby 1913.

 
Hysbyseb Pathe News yn y Motion Picture News, 1926

Yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf, galwyd riliau newyddion y sinema yn “Pathé Animated Gazettes” a buont yn cystadlu â phapurau newydd am y tro cyntaf. Ar ôl 1918, dechreuodd British Pathé gynhyrchu cyfres o gylchgronau sinema lle roedd y riliau newyddion yn llawer hirach ac yn ehangach. Erbyn 1930, roedd British Pathé yn ymdrin â newyddion, adloniant, chwaraeon, diwylliant a phynciau eraill mewn rhaglenni fel Pathétone Weekly, Pathé Pictorial, Gazette ac Eve's Film Review.

Ym 1927 gwerthodd y cwmni British Pathé (yr adrannau ffilm nodwedd a rîl newyddion) i First National, er, parhaodd y Pathé News Ffrengig tan 1980, ac mae'r llyfrgell bellach yn rhan o gasgliad Gaumont Pathé. Newidiodd Pathé ddwylo eto ym 1933 pan ddaeth i feddiant British International Pictures, a adwaenid yn ddiweddarach fel y Associated British Picture Corporation. Ym 1958 fe'i gwerthwyd eto i Warner Bros. a daeth yn Warner-Pathé. Ym mis Chwefror 1970, rhoddodd Pathé y gorau i gynhyrchu rîl newyddion y sinema oherwydd na allai'r cwmni gystadlu â theledu mwyach.[2]

Digido

golygu
Adroddiad Pathé am ddyfodiad Mahatma Gandhi yn Llundain (1931)

Gwerthwyd y llyfrgell ei hun, ynghyd ag Associated British Picture, i EMI Films ac wedi hynny i gwmnïau eraill gan gynnwys The Cannon Group (a holltodd yr adrannau ffilmiau nodwedd a rîl newyddion) a’r Daily Mail and General Trust, cyn cael ei hadfywio fel adran ar wahân yn 2009.[3] Mae'r adran ffilmiau nodwedd bellach yn rhan o StudioCanal ac nid oes ganddi unrhyw gysylltiad â Pathé, y cwmni Ffrengig a rhiant-gwmni gwreiddiol British Pathé.

Rhoi ar Youtube

golygu

Yn 2002 digidwyd yr archif gyfan gyda chefnogaeth ariannol Loteri Genedlaethol y DU. Ar 7 Chwefror 2009 agorodd British Pathé sianel YouTube ar gyfer ei archif rîl newyddion. Ym mis Mawrth 2010, ail-lansiodd British Pathé ei archif fel safle adloniant ar-lein, gan wneud Pathé News yn wasanaeth i’r cyhoedd a’r diwydiant darlledu.

Ym mis Ebrill 2014, uwchlwythodd British Pathé y casgliad cyfan o 85,000 o ffilmiau hanesyddol i'w sianel YouTube, gan sicrhau bod yr archif ar gael i wylwyr ledled y byd.[4] O 2020 ymlaen, mae archif British Pathé bellach hefyd yn cynnwys deunydd o gasgliad hanesyddol Reuters.

Newidiadau enw

golygu
 
Hysbyseb ar gyfer Pathé News adeg y Rhyfel Byd Cyntaf

Mae British Pathé wedi cael ei adnabod dan yr enwau canlynol:

  • C.G.P.C. (1910-1927)
  • First Pathé Cenedlaethol (1927-1933)
  • Associated British-Pathé/RKO-Pathé (1933–1958)
  • Warner-Pathé (1958–1970)
  • British Pathé News (1990–1995)
  • British Pathé (ers 1995)

Cymru ar British Pathé

golygu

Ceir rîliau ffilm newyddion o Gymru ac am Gymru fel rhan o archif British Pathé. Yn aml mae'r rhain yn cynnwys gemau rygbi a phêl-droed rhyngwladol o'r 1940au, 50au a 60au. Ceir hefyd peth ffilmiau mwy cymdeithasegol neu gwleidyddol eu naws fel Trychineb Aberfan yn 1966 ac o Eisteddfodau Cenedlaethol Cymru.[5] Mae'r eitem ffilm cynharaf ar ffilm mud o gêm Cymru yn curo Lloegr ar Ddydd Gŵyl Dewi yn 1926.[6]

Wrth nodi rhyddhau'r archif ar-lein yn 2014 a'r oriau lawer o eitemau ffilm byddai o ddiddordeb i wylwyr Cymreig, nododd y Western Mail y byddai, "Many have commentary that will make Welsh viewers giggle (or cringe) as they hear a ‘plummy, classic-BBC accent’ grapple with pronunciation of Welsh place names."[7]

Cyfeiriadau

golygu
  1. "About British Pathé – Who We Are – British Pathé and the Reuters historical collection". Cyrchwyd 2021-07-31.
  2. 2.0 2.1 "History of British Pathé – British Pathé and the Reuters historical collection". Cyrchwyd 2021-07-31.
  3. "British Pathé" (yn Saesneg). Cyrchwyd 2021-07-31.
  4. "British Pathé uploads 85,000 historic films to YouTube". Cyrchwyd 2021-07-31.
  5. "Wales". Gwefan archif British Pathé. Cyrchwyd 21 Chwefror 2024.
  6. "ON ST DAVID'S DAY TOO (1926)". Gwefan archif British Pathé. Cyrchwyd 21 Chwefror 2024.
  7. "Watch the astonishing footage from the Wales of yesteryear as window on the past is made public". Wales Online. 2 Mai 2014.

Dolenni allanol

golygu
 
Comin Wikimedia
Mae gan Gomin Wikimedia
gyfryngau sy'n berthnasol i: