3ydd israniad y linell-amser ddaearegol yw'r Proterosöig a'r eon olaf o'r goreon cyn-Gambriaidd. Mae'n cynrychioli'r amser ychydig cyn datblygiad bywyd ar y Ddaear. Daw'r enw Proterosöig o'r Groeg "bywyd cynharach"; ystyr y gwreiddyn "protero-" yw "rhagflaenu" ac ystyr "söig" yw "anifail, rhywbeth byw".[1] Digwyddodd y Proterosöig rhwng 2500 Ma a 542.0±1.0 Ma (miliwn o flynyddoedd cyn y presennol (CP)), a dyma ran mwyaf diweddar y cyn-Gambriaidd. Caiff ei rannu'n dair gorgyfnod - o'r iengengaf i'r hynaf: y Paleoproterosöig, Mesoproterosöig, a'r Neoproterosöig.

Proterosöig
Enghraifft o'r canlynoleon, eonothem Edit this on Wikidata
Rhan oCyn-Gambriaidd, Graddfa Cronostratigraffig Fyd-eang Safonol (Daeargronolegol) ICS Edit this on Wikidata
DechreuwydMileniwm 2501. CC Edit this on Wikidata
Daeth i benMileniwm 542. CC Edit this on Wikidata
Rhagflaenwyd ganArcheaidd Edit this on Wikidata
Olynwyd ganFfanerosöig Edit this on Wikidata
Yn cynnwysNeoproterosöig, Mesoproterozoic, Paleoproterozoic Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Stromatolites
De America
Gorllewin Namibia

Mae'r digwyddiadau sy'n berthnasol i'r eon hon wedi eu diffinio'n eitha clir: ceir newid yr hinsawdd i un llawn ocsigen yn ystod y Paleoproterosöig, rhewi wyneb y Ddaear yn ystod y cyfnod Cryogeniaidd yn y Neoproterosöig hwyr ac yn olaf y cyfnod Ediacaraidd (635 - 542 CP) ble cafwyd datblygu organeb amlgellog.

Cyn-Gambriaidd  
Hadeaidd Archeaidd Proterosöig Ffanerosöig

Cyfeiriadau

golygu
  1. "Online Etymology Dictionary". www.etymonline.com. Cyrchwyd 2015-12-16.