Israniad y linell-amser ddaearegol yw'r Hadeaidd sy'n gorwedd o ran amser cyn yr Archeaidd. Ceir 4 eon, gyda phob un yn ymestyn am ysbaid o dros 500 miliwn o flynyddoedd. Mae'r eon yma'n cychwyn gyda'r Ddaear yn cael ei greu, tua 4.6 biliwn o flynyddoedd cyn y presennol (CP).[1]

Hadeaidd
Enghraifft o'r canlynoleon, eonothem Edit this on Wikidata
Rhan oCyn-Gambriaidd, Graddfa Cronostratigraffig Fyd-eang Safonol (Daeargronolegol) ICS Edit this on Wikidata
DechreuwydMileniwm 4601. CC Edit this on Wikidata
Daeth i benc. Mileniwm 4001. CC Edit this on Wikidata
Olynwyd ganArcheaidd Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Cyn-Gambriaidd  
Hadeaidd Archeaidd Proterosöig Ffanerosöig

Geirdarddiad

golygu

Daw'r gair Hadeaidd (a'r Saesneg "Hadean") o "Hades", sef enw un o dduwiau'r isfyd, yn ôl Mytholeg Roeg. Mae'n cyfeirio at ystâd y Ddaear yr adeg hon: tân a brwmsatn, digon tebyg i uffern yr isfyd, oherwydd y llosgfynyddoedd byw a'r tymheredd uchel. Roedd llawer o grwst y Ddaear hefyd yn dal yn garreg tawdd. Bathwyd y term gan Preston Cloud yn 1972. Y term a ddefnyddiwyd cyn 1972 oedd 'Cyn-Archean'.

Yn 2015 darganfuwyd mwynau carbon mewn creigiau 4.1 biliwn CP yng Ngorllewin Awstralia, a disgrifiwyd nhw fel "gweddillion bywyd biotig".[2][3]

 
Darlun o'r Hadeaidd gan arlunydd.

Israniadau

golygu

Gan mai ychydig iawn o olion sydd o'r amser hwn, ni cheir israniadau. Defnyddir llinell-amser daearegol y Lleuad, fodd bynnag]] yn answyddogol. Dyma nhw:

Cyfeiriadau

golygu
  1. "International Chronostratigraphic Chart 2015" (PDF). ICS. Cyrchwyd 23 Ionawr 2016.
  2. Borenstein, Seth (19 Hydref 2015). "Hints of life on what was thought to be desolate early Earth". Excite. Yonkers, NY: Mindspark Interactive Network. Associated Press. Cyrchwyd 20 Hydref 2015.
  3. Bell, Elizabeth A.; Boehnike, Patrick; Harrison, T. Mark et al. (19 Hydref 2015). "Potentially biogenic carbon preserved in a 4.1 billion-year-old zircon" (PDF). Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. (Washington, D.C.: National Academy of Sciences) 112: 14518–21. doi:10.1073/pnas.1517557112. ISSN 1091-6490. PMC 4664351. PMID 26483481. http://www.pnas.org/content/early/2015/10/14/1517557112.full.pdf. Adalwyd 2015-10-20. Early edition, published online before print.