Protocol Alma-Ata
peidied drysu â Datganiad Gofal Iechyd Sylfaenol Alma-ata yn 1978
| Enghraifft o'r canlynol | constitutive treaty  |
|---|---|
| Rhan o | Diddymiad yr Undeb Sofietaidd |
| Rhagflaenwyd gan | Cytundebau Belovezh |
| Olynwyd gan | Declaration of the USSR Council of the Republics regarding the establishment of the Commonwealth of Independent States |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Protocol Alma-Ata neu Datganiad Alma-Ata 1991 (Rwsieg: Алма-Атинская декларация) yw dogfen sefydlol Cymanwlad y Gwladwriaethau Annibynnol (CIS), sef sefydliad rhyngwladol a gwmpasodd nifer o gyn-weriniaethau'r Undeb Sofietaidd wedi i'r Undeb gomiwnyddol hwnnw ddod i ben y flwyddyn honno.
Hanes golygu
Gyda Datganiad Alma Ata ar 21 Rhagfyr 1991, cadarnhaodd penaethiaid gwladwriaeth Rwsia a deg gweriniaeth olynol arall yr Undeb Sofietaidd - Armenia, Azerbaijan, Belarws, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Moldofa, Tajicistan, Turkmenistan, Wcráin ac Uzbekistan y datganiad a wnaed yn flaenorol ar 8 Rhagfyr 1991 gan Stanislau Shushkevich ar gyfer Belarws, Boris Yeltsin ar gyfer Rwsia a Leonid Kravchuk ar gyfer Wcráin yng Nghytundebau Belovezh bod “yr Undeb Sofietaidd fel realiti geowleidyddol … yn dod â'i fodolaeth i ben”, ac ymunasant â Chymanwlad y Gwladwriaethau Annibynnol a sefydlwyd o dan Erthygl 1 o Gytundebau Belovezh[1] oedd eisoes yn cynnwys Rwsia, Belarws a'r Wcráin. Arwyddwyd y Datganiad ym mhrifddinas Kazakhstan, a alwyd yn Alma-Ata ar y pryd, ond Almaty heddiw.
Roedd Datganiad Alma-Ata yn un o'r digwyddiadau pwysig olaf yn ystod diddymiad yr Undeb Sofietaidd ac ehangodd y CIS yn sylweddol. Ni arwyddodd Georgia, Estonia, Latfia na Lithwania y datganiad: tynnodd cyn Weriniaeth Sofietaidd Georgia yn ôl yn gynharach, gan ddatgan annibyniaeth ar 9 Ebrill 1991; nid oedd cynrychiolwyr o'r tair genedl Baltig yn bresennol gan nad oeddent yn ystyried eu hunain yn daleithiau olynol i'r Undeb Sofietaidd. Fodd bynnag, cymerodd Georgia ran yn y gynhadledd fel sylwedydd[2] ac ymunodd â'r CIS yn 1993[3] yn unig, ond gadawodd eto yn 2009.[4]
Cytundeb ar Gynghorau Penaethiaid Gwladwriaethau a Llywodraeth golygu
Daeth cytundeb dros dro ar aelodaeth ac ymddygiad Cynghorau Penaethiaid Gwladwriaethau a Llywodraeth i ben rhwng aelodau Cymanwlad y Gwladwriaethau Annibynnol ar 30 Rhagfyr, 1991.
Cytundeb ar Heddluoedd Strategol golygu
Daeth i ben rhwng yr 11 aelod o Gymanwlad y Gwladwriaethau Annibynnol ar 30 Rhagfyr, 1991.
Cytundeb ar y Lluoedd Arfog a Milwyr y Ffin golygu
Daeth i ben rhwng aelodau Cymanwlad y Gwladwriaethau Annibynnol ar 30 Rhagfyr, 1991.
Arfau Niwclear golygu
Llofnodwyd cytundeb ar wahân rhwng Belarws, Kazakhstan, Rwsia, ac Wcráin "Ynghylch mesurau cydfuddiannol mewn perthynas ag arfau niwclear".[5]
Testun golygu
Mae Cyfeiriad B o Gazette Cyfraith Ffederal Gweriniaeth Ffederal yr Almaen dyddiedig Chwefror 8, 2006 yn cyfeirio at y datganiad mewn detholiadau fel a ganlyn:
“Gyda chreu Cymanwlad y Gwladwriaethau Annibynnol, mae Undeb y Gweriniaethau Sosialaidd Sofietaidd yn peidio â bodoli. Mae aelodau’r gymuned, yn unol â’u gofynion cyfansoddiadol, yn gwarantu cyflawni rhwymedigaethau rhyngwladol sy’n deillio o gytundebau a chytundebau’r Undeb Sofietaidd gynt.”
Dolenni golygu
- THE END OF THE SOVIET UNION; Text of Accords by Former Soviet Republics Setting Up a Commonwealth erthygl yn y New York Times, 23 Ionawr 1991
- Soviet Leaders Recall ‘Inevitable’ Breakup Of Soviet Union yn Radio Free Europe, 8 Rhagfyr 2006
Cyfeiriadau golygu
- ↑ Россия, Украина и Беларусь создают Содружество Независимых Государств. Yn: Интерфакс. Cyrchwyd ar 7 Ionawr 2022.
- ↑ Yehuda Z. Blum Russia Takes Over the Soviet Union’s Seat at the United Nations Archifwyd 2019-06-01 yn y Peiriant Wayback.. Yn: European Journal of International Law, 1992, S. 351. Cyrchwyd ar 8 Ionawr 2022.
- ↑ Commonwealth Of Independent States. Yn: WorldAtlas. Cyrchwyd ar 8 Ionawr 2022.
- ↑ Georgia Finalizes Withdrawal From CIS. In: RadioFreeEurope Radio Liberty. Cyrchwyd ar 8 Ionawr 2022.
- ↑ (Угода про спільні заходи щодо ядерної зброї). Verkhovna Rada. 21 December 1991