Rafah
Tref Balesteinaidd yn Llain Gaza, am y ffin â'r Aifft yn Sinai yw Rafah (Arabeg: رفح). Mae'n safle hynafol. Roedd yn cael ei hadnabod fel "Robihwa" gan bobl yr Hen Aifft, "Rafihu" gan yr Assyriaid, "Raphia" gan y Groegiaid a'r Rhufeiniaid, "Raphiaḥ" gan yr Israeliaid hynafol a "Rafah" yw'r enw arni heddiw.
 | |
 | |
| Math | dinas, tref ar y ffin, dinas fawr, anheddiad dynol  |
|---|---|
رفح (Rafaḥ) in Arabic.wav | |
| Poblogaeth | 171,889 |
| Pennaeth llywodraeth | Issa Khalil al-Nashar |
| Cylchfa amser | UTC+2, UTC+03:00 |
| Gefeilldref/i | Pesaro |
| Daearyddiaeth | |
| Rhan o'r canlynol | Llain Gaza |
| Sir | Llywodraethiaeth Rafah |
| Gwlad | Gwladwriaeth Palesteina |
| Arwynebedd | 64 km² |
| Uwch y môr | 54 metr |
| Yn ffinio gyda | Yr Aifft, Palesteina, Khan Yunis, Al-Mawasi, Rafah, Tel al-Sultan refugee camp |
| Cyfesurynnau | 31.2886°N 34.2519°E |
| Cod post | P970 - P999 |
| Pennaeth y Llywodraeth | Issa Khalil al-Nashar |
 | |
Rafah yw'r dref fwyaf yn ne Llain Gaza, gyda phoblogaeth o tua 130,000, a 84,000 yn byw yn y ddwy wersyll i ffoaduriaid a geir yno, sef Gwersyll Canada (Gwersyll Tell as-Sultan) i'r gogledd, a Gwersyll Rafah i'r de. Mae'n gwasanaethu fel canolfan ranbarthol Talaith Rafah (Rafah Governorate). Lleolir Maes Awyr Rhyngwladol Yasser Arafat, unig faes awyr Llain Gaza, fymryn i'r de o Rafah; rhedodd o 1998 hyd 2001 ond mae ar gau heddiw. Yn Rafah ceir yr unig groesfan swyddogol rhwng Llain Gaza a'r Aifft.
Mae Rafah a'r cylch yn adnabyddus am y rhwydwaith o dwnelau cudd sy'n croesi'r ffin. Maent yn fodd i smyglo bwyd a nwyddau - ac arfau - i mewn i Gaza ac i bobl geisio ddianc i'r Aifft i chwilio am waith. Ni fu'r bomio yn Ymgyrch fomio Llain Gaza Rhagfyr 2008 yn gyfyngedig i ardal dinas Gaza yn unig. Cafwyd sawl cyrch bomio awyr yn erbyn twnelau Rafah. Yn ôl adroddiadau dioddefodd y ddinas ei hun niwed sylweddol yn yr ymosodiadau hefyd.[1]