Ralph Griffiths (newyddiadurwr)
Newyddiadurwr, cyhoeddwr a golygydd cyfnodolion o Loegr oedd Ralph Griffiths (1720 - 28 Medi 1803) a oedd o dras Gymreig. Yn 1749, sefydlodd gylchgrawn llenyddol llwyddiannus cyntaf Llundain, y Monthly Review (1749–1845), a pharhaodd yn olygydd iddo hyd ei farwolaeth yn 1803.[1]
| Ralph Griffiths | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | 1720  Swydd Amwythig |
| Bu farw | 28 Medi 1803 Llundain |
| Dinasyddiaeth |  Lloegr  Cymru |
| Galwedigaeth | newyddiadurwr, llyfrwerthwr |
| Plant | George Griffiths |
Yn 1750, ynghyd â'i frawd Fenton, cyhoeddodd Fanny Hill gan John Cleland (1709 - 1789), sef Memoirs of a Woman of Pleasure, a brynasai am £20, ond a enillodd iddo £10,000 yn ôl y sôn.[2][3][4]
Cafodd ei eni yn Swydd Amwythig yn 1720 a bu farw yn Llundain.
Ei waith
golyguGaned Griffiths yn Swydd Amwythig, Lloegr, ond ychydig a wyddys am ei fywyd cynnar; dechreuodd ei yrfa fel gwneuthurwr watsys yn Stone, Swydd Stafford, cyn symud i Lundain tua 1741 i weithio i'r gwerthwr llyfrau Jacob Robinson yn Fleet Street.[5] Ym 1747 cododd Griffiths rybudd ar ffurf arwydd y tu allan i'w siop ei hun yn datgan na fyddai awduron diflas ac anniddorol yn derbyn unrhyw drugaredd.[6] Ddwy flynedd yn ddiweddarach lansiodd y Monthly Review, a ddaeth yn llwyddiant ysgubol o fewn dim, gan ennill tua £2,000 y flwyddyn iddo.[7]
Ar hyd ei oes bu Griffiths yn gasglwr brwd o lyfrau, pamffledi ac ysgrifau. Yr oedd yn ymgyrchydd cynnar dros wella statws llenyddol beirdd a nofelwyr benywaidd, ac mewn adolygiad yn 1798 o Poetic Trifles gan Elizabeth Moody[8] ysgrifennodd,
Hon yw Oes Merched dyfeisgar a dysgedig; sydd wedi rhagori cymaint yn nghanghenau mwy cain llenyddiaeth, fel nad oes angen i ni betruso rhag casglu fod yr anghydfod hir cynhyrfus rhwng y ddau ryw yn hir yn dod i ben; ac nad yw'n gwestiwn mwyach, a yw gwraig yn israddol ai peidio i ddyn mewn gallu naturiol, neu yn llai galluog i ragori mewn cyflawniadau meddwl. New Series xxvii. 441[9]
Yn 1748, cyhoeddodd Griffiths ei bamffled enwocaf, "The Expediency and Necessity of Revising and Improving the Public Litwrgi. Humbly Represented".
Dywedir mai gwraig Griffiths yn gofalu am ei faterion ariannol i raddau helaeth ac yn gyfrannwr cyson i The Monthly.
Daeth golygyddiaeth Griffiths o The Monthly ag enwogrwydd dramor iddo, ac ar 1 Mai 1764, ysgrifennodd Benjamin Franklin ,
Gwnaf bopeth o fewn fy ngallu i argymell y gwaith y mae Mr. Griffiths yn ei grybwyll.[10]
Oherwydd cystadleuaeth y cyfnodolyn The Critical Review yn 1761 bu'n rhaid iddo werthu The Monthly, ond erbyn 1780, roedd wedi adennill perchnogaeth o'r cyhoeddiad, er ei fod erbyn hynny i raddau helaeth wedi "ymddeol fel llyfrwerthwr".[11]
Bu farw, yn ei wythdegau, yn Linden House, Turnham Green (yn awr Chiswick High Road ), Llundain.
Llyfryddiaeth
golygu- Kent, Elizabeth E. Goldsmith a'i Lyfrwerthwyr . Clifton, NJ: AM Kelley, 1973.
- Lonsdale, Roger (gol). Beirdd Merched y Ddeunawfed Ganrif: Blodeugerdd Rhydychen . Rhydychen: Gwasg Prifysgol Rhydychen, 1989.
Darllen pellach
golygu- Curwen, Hanes Llyfrwerthwyr, Hen a Newydd .
- Goldsmith, Gwaith, cyf. 2 .
- Ralph Griffiths - Awdur " Ascanius; or Young Adventurer " - 1746
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Poet, painter… and poisoner?". University of Edinburgh. Retrieved on 20 December 2007.
- ↑ Kent, 12
- ↑ Roger Lonsdale, "New attributions to John Cleland", The Review of English Studies 1979 XXX(119):268-290 doi:10.1093/res/XXX.119.268
- ↑ Richard J. Wolfe, "Marbled paper: its history, techniques, and patterns : with special reference to the relationship of marbling to bookbinding in Europe and the Western world", Publications of the A.S.W. Rosenbach fellowship in bibliography, University of Pennsylvania Press, 1990, ISBN 0-8122-8188-8, p.96
- ↑ Kent, 10-11.
- ↑ Southey, Robert. "Southey's Common-place Book", 1850. p709.
- ↑ Kent, 11.
- ↑ Lonsdale, xxxviii.
- ↑ Lonsdale, xxi.
- ↑ Kent, 13.
- ↑ The European Magazine, January 1804. vol. 45, p. 4.