Awdur a model Pwylaidd a fu'n byw yn yr Almaen oedd Rosa Schapire (9 Medi 1874 - 1 Chwefror 1954) sy'n cael ei hystyried yn nodigedig am ei gwaith fel hanesydd celf a chyfieithydd. Roedd yn un o'r cyntaf i gydnabod pwysigrwydd y grŵp o arlunwyr a elwid yn "Die Brücke".

Rosa Schapire
Ganwyd9 Medi 1874 Edit this on Wikidata
Brody Edit this on Wikidata
Bu farw1 Chwefror 1954 Edit this on Wikidata
Tate Britain Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Yr Almaen Yr Almaen
Alma mater
Galwedigaethhanesydd celf, cyfieithydd, llenor Edit this on Wikidata

Fe'i ganed yn Brody yng ngorllewin yr Wcráin ond a oedd ar ddydd ei geni yn rhan o'r Ymerodraeth Awstriaidd; bu farw yn Llundain.[1][2][3][4][5]

Magwraeth

golygu

Roedd yn ferch i ddau Iddew cyfoethog, a chafodd ei haddysgu gan diwtor preifat. Yn 1893, symudodd y teulu i Hamburg. Yn 1897, cyhoeddodd Ein Wort zur Frauenemanzipation (Gair ar Ryddfreinio Menywod). Astudiodd hanes celf, gan dderbyn gradd israddedig o Brifysgol Bern ym 1902 cyn ennill PhD o Brifysgol Heidelberg ym 1904. Dilynodd Schapire astudiaethau ôl-raddedig ym Mhrifysgol Leipzig.[6][7]

Ar ôl iddi ddychwelyd i Hamburg ym 1908, gweithiodd fel cyfieithydd a chyhoeddodd feirniadaeth lenyddol. Cyfieithodd Balzac, Zola a'r hanesydd celf Pwylaidd Kazimierz Chledowski [pl] i'r Almaeneg.

Cynorthwyodd i sefydlu Frauenbund zur Förderung deutscher bildenden Kunst (Cymdeithas y Merched er Hyrwyddo Celfyddyd yr Almaen) yn 1916.[6][7]

Eisteddodd Schapire fel model ar gyfer gwahanol arlunwyr. Gwnaeth Karl Schmidt-Rottluff (o'r grŵp Brücke) sawl portread ohoni gan gynnwys un yn 1919. Peintiodd Walter Gramatté hi ym 1920 ac yn 1924, cyhoeddodd Rosa Schapire gatalog o weithiau graffig Karl Schmidt-Rottluff.[6]

Yn 1939, llwyddodd i ddianc o'r Almaen i Loegr lle cyfrannodd at wahanol gylchgronau celf, fel Architectural Review, Eidos, Connoisseur a Die Weltkunst [Almaeneg]. Bu hefyd yn cynorthwyo Nikolaus Pevsner gyda chasgliad o ddeunydd ar gyfer ei gyfres The Buildings of England.[7][8]

Anrhydeddau

golygu

Cyfeiriadau

golygu
  1. Disgrifiwyd yn: "Metromod Archive" (yn Saesneg). Cyrchwyd 25 Ionawr 2023.
  2. Rhyw: Gemeinsame Normdatei. dyddiad cyrchiad: 16 Gorffennaf 2024.
  3. Dyddiad geni: Deutsche Nationalbibliothek; Staatsbibliothek zu Berlin; Bayerische Staatsbibliothek; Llyfrgell Genedlaethol Awstria (yn de), Gemeinsame Normdatei, Wikidata Q36578, https://gnd.network/, adalwyd 24 Ebrill 2014
  4. Dyddiad marw: Deutsche Nationalbibliothek; Staatsbibliothek zu Berlin; Bayerische Staatsbibliothek; Llyfrgell Genedlaethol Awstria (yn de), Gemeinsame Normdatei, Wikidata Q36578, https://gnd.network/, adalwyd 24 Ebrill 2014
  5. Man geni: Deutsche Nationalbibliothek; Staatsbibliothek zu Berlin; Bayerische Staatsbibliothek; Llyfrgell Genedlaethol Awstria (yn de), Gemeinsame Normdatei, Wikidata Q36578, https://gnd.network/, adalwyd 11 Rhagfyr 2014
  6. 6.0 6.1 6.2 "Schapire, Rosa". Dictionary of Art Historians. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-03-04. Cyrchwyd 2019-07-18.
  7. 7.0 7.1 7.2 "Rosa Schapire 1874 – 1954". Encyclopedia. Jewish Women's Archive.
  8. Dr Rosa Shapire, Karl Schmidt-Rottluff, Adalwyd19 Mawrth 2016