Seren ddaear garpiog
| Seren ddaear garpiog Geastrum corollinum
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Geastrales |
| Teulu: | Geastraceae |
| Genws: | Geastrum[*] |
| Rhywogaeth: | Geastrum corollinum |
| Enw deuenwol | |
| Geastrum corollinum (Batsch) Hollós | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Geastraceae yw'r Seren ddaear garpiog (Lladin: Geastrum corollinum; Saesneg: Weathered Earthstar).[1] 'Sêr Daear' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Enwir y grwp yn 'seren' oherwydd fod “petalau” y ffwng ar ffurf seren. Mae'r teulu Geastraceae yn gorwedd o fewn urdd y Geastrales.
Ceir cryn dystiolaeth, dros y blynyddoedd, na ellir bwyta'r ffyngau hyn.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop.
Lliw sborau'r fadarchen hon yw brown. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un heb gapan. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: gleba. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel maethiad saproffytig.
Ffyngau
golyguCredir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Geastraceae
golyguMae gan Seren ddaear garpiog ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Geastrum argentinum | Geastrum argentinum | |
| Geastrum asperum | Geastrum asperum | |
| Geastrum atratum | Geastrum atratum | |
| Geastrum austrominimum | Geastrum austrominimum | |
| Geastrum avellaneum | Geastrum avellaneum | |
| Geastrum baculicrystallinum | Geastrum baculicrystallinum | |
| Geastrum bancroftii | Geastrum bancroftii | |
| Geastrum beccarianum | Geastrum beccarianum | |
| Geastrum benitoi | Geastrum benitoi | |
| Geastrum brunneocapillatum | Geastrum brunneocapillatum |
Gweler hefyd
golyguCyfeiriadau
golygu- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Seren ddaear garpiog gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.