Sian Gwenllian

Mae Siân Gwenllian yn cynrychioli etholaeth Arfon yn Senedd Cymru ar ran Plaid Cymru. Cafodd ei hethol gyntaf yn 2016, a chafodd ei hail-ethol yn 2021 gyda chanran uwch o’r bleidlais nag unrhyw ymgeisydd arall drwy Gymru, gan ddyblu ei mwyafrif gyda 63.3% o’r bleidlais. Ymgyrchodd yn llwyddiannus am ysgol feddygol newydd i ogledd Cymru wedi’i lleoli ym Mangor yn ei hetholaeth.

Siân Gwenllian AS
Aelod o Senedd Cymru dros Arfon
Deiliad
Cychwyn y swydd 5 Mai 2016
Rhagflaenwyd gan	Alun Ffred Jones
Mwyafrif	8,652
Manylion personol
Ganwyd	Mehefin 1956 Gwynedd
Cenedl	Cymraes
Plaid wleidyddol	Plaid Cymru
Plant	4
Alma mater	Prifysgol Aberystwyth Prifysgol Caerdyddv
Gwaith	Aelod o Senedd Cymru
Gwefan	partyofwalesarfon.org

Magwraeth a gyrfa

Fe’i magwyd ym mhentref y Felinheli lle mae’n dal i fyw a derbyniodd ei haddysg uwchradd ym Mangor. Aeth i’r brifysgol yn Aberystwyth a Chaerdydd, a bu’n gweithio fel newyddiadurwr gyda’r BBC, HTV, Golwg yn ogystal â chyflwyno a chynhyrchu rhaglenni dogfen ar ei liwt ei hun. Bu hefyd yn swyddog y wasg i Gyngor Gwynedd (1997-2004.)

Yn 2008 etholwyd Siân yn gynghorydd sir dros ward y Felinheli, gan wasanaethu am 8 mlynedd cyn cael ei hethol i’r Senedd. Bu’n dal y portffolio cyllid (2010-12) cyn dod yn Ddirprwy Arweinydd y Cyngor ac yn Aelod Cabinet dros Addysg, Plant a Phobl Ifanc. Hi hefyd oedd Pencampwr Busnesau Bach y sir.

Aelod o Senedd Cymru

Ar hyn o bryd mae’n dal portffolio Tai a Chynllunio Plaid Cymru (2024-) yn dilyn ei rôl fel yr Aelod Arweiniol Dynodedig yn y Cytundeb Cydweithio (2021-2024) rhwng Plaid Cymru a Llywodraeth Lafur Cymru. Bu’n gweithio ar gyfanswm o 46 o feysydd polisi gan sicrhau newidiadau mawr megis prydau ysgol am ddim i bob disgybl cynradd, ehangu gofal plant am ddim, mesurau radical i fynd i’r afael â’r argyfwng tai yn ogystal â chyfrannu at greu Senedd fwy effeithiol a chynrychioliadol.

Yn ystod pedwerydd a phumed tymor y Senedd, bu’n gyfrifol am sawl portffolio polisi i Blaid Cymru gan gynnwys Addysg, Llywodraeth Leol a Chynllunio, a’r Gymraeg a Diwylliant, a bu’n Gomisiynydd Senedd y Blaid, Trefnydd, Prif Chwip a Dirprwy Arweinydd yn y Senedd. Hi yw Cyfarwyddwr Polisi Plaid Cymru ar Bwyllgor Gwaith Cenedlaethol y blaid.(2024-)

Bywyd personol

Mae gyrfa wleidyddol Siân yn ymestyn dros sawl degawd. Yn ystod ei chyfnod ym Mhrifysgol Aberystwyth bu'n Ddirprwy Lywydd Urdd y Myfyrwyr. Bu hefyd yn llywodraethwr ar ysgol gynradd ac ysgol uwchradd, yn gadeirydd ar ei chyngor cymuned lleol ac yn wirfoddolwr gyda llawer o fudiadau lleol. Mae hi wedi bod yn ymgyrchydd angerddol dros gydraddoldeb merched a’r Gymraeg ers dros 45 mlynedd.

Mae gan Siân bedwar o blant ac yn 1999, pan oedd eu mab ieuengaf ond yn dair oed, bu farw ei gŵr Dafydd o ganser. Magwyd y pedwar plentyn gan Siân fel rhiant sengl.