Tenzin Gyatso, 14eg Dalai Lama

Jetsun Jamphel Ngawang Lobsang Yeshe Tenzin Gyatso (enw genedigol Llhamo Döndrub; Tibeteg: ལྷ་མོ་དོན་འགྲུབ་ Lha-mo Don-'grub) (ganed 6 Gorffennaf 1935 yn Qinghai, Tibet), yw'r 14eg Dalai Lama, gan olynu Thubten Gyatso. Mae'r Dalai Lama yn arweinydd ysbrydol uchel ei barch gan y Tibetiaid sydd â dylanwad mawr dros yr Ysgol Gelug, cangen o Bwdhiaeth Tibet. Mae'n bennaeth llywodraeth alltud Tibet yn Dharamsala, India. Enillodd Wobr Heddwch Nobel yn 1989. Ef yw'r mynach Bwdhaidd mwyaf adnabyddus yn y byd. Fodd bynnag, mae llywodraeth Gweriniaeth Pobl Tsieina, sy'n llywodraethu Tibet, yn gwrthod ei hawl i gynrychioli pobl y wlad honno.

Tenzin Gyatso, 14eg Dalai Lama
Ganwyd	ལྷ་མོ་དོན་འགྲུབ།  6 Gorffennaf 1935  Taktser
Man preswyl	McLeod Ganj, Potala Palace, Norbulingka
Dinasyddiaeth	Tibet, Gweriniaeth Pobl Tsieina, Gweriniaeth Tsieina
Alma mater	Prifysgol Melbourne Prifysgol British Columbia
Galwedigaeth	bhikkhu, Lama, gwleidydd
Swydd	Dalai Lama, National People's Congress deputy
Adnabyddus am	Universal Responsibility and the Good Heart
Mudiad	heddychiaeth
Tad	Choekyong Tsering
Mam	Gyalyum Chenmo
Llinach	family of the 14th Dalai Lama
Gwobr/au	Gwobr Heddwch Nobel, honorary Canadian citizenship, Urdd Ramon Magsaysay, Erik Bye's Memorial Prize, Gwobr Templeton, Gwobr Four Freedoms, Philadelphia Liberty Medal, Gwobr James Parks Morton am Rannu Ffydd, Gwobr Heddwch Hesse, Medal Aur y Gyngres, Gwobr Dr. Leopold Lucas, honorary citizen of Warsaw, honorary citizen of Rome, dinesydd anrhydeddus Budapest, Order of the White Lotus, Order of the Tyva Republic, Urdd y Wên, honorary doctor of the University of Santiago, Chile, honorary doctor of the University of Marburg, honorary doctor of Lusíada University, honorary doctor of the University of Tartu, honorary doctor of the University of Münster, Osgar, honorary doctor of the University of Tromsø, Doctor honoris causa o Brifysgol Jagiellonian, Krakow, Doethor Anrhydeddus Brifysgol Miami, Order Ecce Homo, honorary doctorate of Paris Nanterre University, honorary doctor of Comenius University
Gwefan	http://www.dalaiLama.com/, http://dalailama.ru/, http://eldalailama.com/, https://fr.dalailama.com/, http://de.dalailama.com/
llofnod

Ganed Tenzin Gyatso y pumed o 16 o blant mewn teulu o ffermwyr ym mhentref Taktser, yn nhalaith Qinghai, lle siaradai y dafodiaith Tibeteg Amdo fel ei iaith gyntaf. Cafodd ei gyhoeddi yn tulku (ailenedigaeth) y 13eg Dalai Lama dwy flynedd ar ôl ei eni yn 1935. Ar 17 Tachwedd 1950, yn bymtheg oed, cafodd ei orseddu fel Dalai Lama Tibet, gan ddod felly yn arweinydd gwleidyddol a chrefyddol pwysicaf y wlad honno. Digwyddodd hynny cwta un mis yn unig ar ôl i Byddin Rhyddhad y Bobl (y PLA) ddechrau goresgyn Tibet.

Ar ôl arwyddo, dan bwysau milwrol, Cytundeb 17 Pwynt 1951, ffodd o Dibet i India ar ôl methiant gwrthryfel Tibetaidd 1959. Yn India bu ganddo ran flaenllaw mewn sefdydlu Gweinyddiaeth Ganolog Tibet fel llywodraeth alltud a cheisio diogelu diwylliant Tibet ac addysg Dibeteg i'r miloedd o Dibetiaid a ffoes i India.

Mewn alltudiaeth, mae'r Dalai Lama wedi teithio'n eang yn y byd Gorllewinol - y Dalai Lamai cyntaf i wneud hynny - ac wedi cysegru ei fywyd i hyrwyddo achos cenedlaethol Tibet ac ymledu dealltwriaeth o Fwdhaeth. Mae'n siaradwr cyhoeddus penigamp. Yn ei ddysgeidiaeth mae'n pwysleisio cydberthynas pobl y byd, cyfrifoldeb pobl i wella'r byd sydd ohoni, moesoldeb seciwlar, a chytgord crefyddol.

Dolenni allanol

• (Saesneg) Gwefan Swyddfa'r Dalai Lama
• (Saesneg) Casgliad o areithiau, erthyglau a thraethodau gan y Dalai Lama

Gweler hefyd

• Dalai Lama
• Gweinyddiaeth Ganolog Tibet

Rhagflaenydd: Thubten Gyatso

Dalai Lama 1935 – heddiw

Olynydd: dal i deyrnasu

Eginyn erthygl sydd uchod am Dibet. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato

Eginyn erthygl sydd uchod am Fwdhaeth. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.