Thomas Charles

clerigwr

Clerigwr Methodistaidd enwog, addysgwr a diwinydd oedd Thomas Charles o'r Bala (14 Hydref 17555 Hydref 1814), a aned yn Llanfihangel Abercywyn, Sir Gaerfyrddin.

Thomas Charles
Ganwyd14 Hydref 1755 Edit this on Wikidata
Sir Gaerfyrddin Edit this on Wikidata
Bu farw5 Hydref 1814 Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Cymru Cymru
Alma mater
Galwedigaethclerig Edit this on Wikidata
TadRees Charles Edit this on Wikidata
MamJael Bowen Edit this on Wikidata
PriodSarah Charles Edit this on Wikidata
PlantThomas Rice Charles Edit this on Wikidata
Bedd Thomas Charles yn Llanycil, ger y Bala.

Roedd Thomas Charles o'r Bala yn frawd i David Charles, yr emynydd. Fe'i haddysgwyd yn Llanddowror, Sir Gaerfyrddin, Caerfyrddin, a Rhydychen. Ar ôl cyfnod yn offeiriad Anglicanaidd yng Ngwlad yr Haf priododd Sally Jones o'r Bala a symudodd i fyw yn y dref honno yn 1783. Yn 1784 ymunodd â'r Methodistiaid Calfinaidd a threuliodd weddill ei oes yn gweinidogaethu yn eu plith.

Gwaith llenyddol golygu

Ysgrifennai Thomas Charles yn y Gymraeg a'r Saesneg. Llyfrau hyfforddiadol i blant oedd ei waith cyntaf yn y Gymraeg. Yn Saesneg y cyhoeddodd ei lyfr Welsh Methodists Vindicated, sy'n amddiffyn y Methodistiaid rhag ymosodiadau gan elfennau ceidwadol yn Eglwys Loegr.

Ei waith llenyddol pwysicaf oedd ei eiriadur ysgrythurol a gyhoeddwyd mewn pedair cyfrol (1805, 1808, 1810, 1811) yn wreiddiol ac a adargraffwyd sawl gwaith yn ystod y 19g. Yn ogystal â chyfleu llawer o wybodaeth newydd am cefndir hanesyddol yr Ysgrythurau, mae Charles yn trafod cysyniadau diwinyddol hen a newydd mewn arddull goeth, gaboledig.

Yn ogystal gweithiodd am flynyddoedd ar y gwaith o baratoi Beibl Cymraeg newydd, ar ran Y Gymdeithas er Taenu Gwybodaeth Gristnogol. Cafodd gymorth sylweddol gan Thomas Jones, Dinbych a Robert Jones, Rhos-lan.

 

Llyfryddiaeth golygu

Llyfrau Thomas Charles golygu

  • Catecism Byr (1789/1799)
  • Hyfforddwr yn Egwyddorion y Grefydd Gristnogol (1807)
  • Welsh Methodists Vindicated (1802)
  • Y Geiriadur Ysgrythurawl, 4 cyfrol (1805-1811)

Llyfrau ac erthyglau amdano golygu

  • D.E. Jenkins, The Life of the Rev. Thomas Charles, B.A., of Bala, 3 cyf. (1908)
  • R. Tudur Jones, "Diwylliant Thomas Charles o'r Bala", yn Ysgrifau Beirniadol IV, gol. J. E. Caerwyn Williams (1969)
  • R. Tudur Jones, Thomas Charles o'r Bala, Gwas y Gair a Chyfaill Cenedl (1979)
  • E. Wyn James, "Pererinion ar y Ffordd: Thomas Charles ac Ann Griffiths", Cylchgrawn Hanes Cymdeithas Hanes y Methodistiaid Calfinaidd, 29-30 (2005-6)
  • E. Wyn James, "Bala a'r Beibl: Thomas Charles, Ann Griffiths a Mary Jones" [1]
  • D. Densil Morgan, Thomas Charles o'r Bala (Gwasg Prifysgol Cymru, 2014)

Cyfeiriadau golygu