Un Nos Ola Leuad

Un Nos Ola Leuad
Enghraifft o'r canlynol	gwaith llenyddol
Awdur	Caradog Prichard
Iaith	Cymraeg
Dechrau/Sefydlu	1961
Lleoliad y gwaith	Bethesda

Nofel enwog gan Caradog Prichard yw Un Nos Ola Leuad, a gyhoeddwyd yn 1961.

Erthygl am y nofel yw hon. Am y ffilm o'r un enw gweler Un Nos Ola Leuad (ffilm).

Adroddir y stori gan brif gymeriad y nofel sy'n dychwelyd i'r ardal ac yn cerdded ar daith ar hyd y lôn ar noson ola leuad, a llifa'r atgofion amdano yn blentyn yn ôl. Mae'r cefndir a nifer o'r digwyddiadau yn ymdebygu i fywyd personol yr awdur ei hun, Caradog Prichard. Cyhoeddwyd y nofel yn 1961. Yn ôl nifer o feirniaid llenyddol mae hi gyda'r nofel Gymraeg orau erioed.^[1]^[2]

Ysgrifennwyd y nofel yn y person cyntaf, yn nhafodiaith ardal chwareli Bethesda. Mae arddull y nofel yn ymylu ar arddull 'llif yr ymwybod'. Gosodir y nofel yng nghyfnod plentyndod Caradog Prichard yn Nyffryn Ogwen ar ddechrau'r 20g ac fe ddigwyddodd rhai o ddigwyddiadau'r nofel i'r awdur ei hun. Cymerwyd mam y prif gymeriad a mam yr awdur fel ei gilydd i'r seilam.

Mae dylanwad James Joyce ar y nofel, yn arbennig Finnegans Wake.^[3]

Ymhlith prif themau'r nofel mae gwallgofrwydd, tlodi a diniwedrwydd plentyn.

Mae'r nofel hon yn llyfr gosod yn arholiad TAG UG/U CBAC.

Cymeriadau

Yr Adroddwr
Y Bachgen
Y Fam
Tada
Brenhines y Llyn Du
Moi
Huw
Nain
Anti Elin
Guto
Canon
Ceri
Jini Bach Pen Cae
Yncl Wil
Wmffra Tŷ Top
Elwyn Pen Rhes
Em Brawd Now Bach Glo
Ffranc Bee Hive
Harri Bach Clocsia
Preis Sgŵl
Wil Elis Portar
Yncl Now Moi
Wil Colar Starts
John Elwyn
Leusa Tŷ Top
Gres Elin Siop Sgidia

Rhan o adolygiad Gwales

O ddarllen y nofel ar ei hyd, yn hytrach na fesul gwers, mae’r undod yn dod yn amlwg a’r llif yn cyflymu wrth inni glosio tuag at y diwedd anorfod.

I mi, mae hi’n nofel dristach nag oedd hi ddeng mlynedd yn ôl hefyd, a’r tywyllwch yn fy llyncu’n fwy cyfan gwbl rywsut. Pry cop ar drugaredd ei we yw’r bachgen, yn union fel hwnnw sy’n ceisio dianc drwy ffenest ar ddechrau’r bedwaredd bennod ar ddeg. ‘Dyna lle oedd o’n cerddad ar hyd y gwydyr . . . cerddad am dipyn bach a cael codwm, a mynd yn ei ôl a cerddad a cael codwm wedyn. Ond oedd o byth yn syrthio ar lawr achos oedd gwe pry cop run fath a lastig yn ei ddal o’n hongian pan oedd o’n cael codwm, a dyna sud oedd o’n medru dŵad yn ei ôl ar ffenast bob tro.’ Ond breuo y mae’r lastig gyda phob ergyd a ddaw i ran y bachgen, hyd nes nad oes dim i’w godi wedi’r codwm olaf.^[4]

Cyfieithiadau

Full Moon (1973), Saesneg, gan Menna Gallie
One Moonlit Night (1995) Saesneg, gan Philip Mitchell
Une nuit de pleine lune, Ffrangeg
Za úplnku, Tsieceg
Una noche de luna, Sbaeneg
In einer mondheller Nacht, Almaeneg
Mia núhta me fengári, Groeg
In de maneschijn, Iseldireg
En manelys nat, Daneg
Jedna księżycowa noc, Pwyleg, gan Marta Listewnik^[5]

Ffilm

Un Nos Ola Leuad (1991), Cwmni Gaucho

Cyfeiriadau

↑ Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru, gol. Meic Stephens (Gwasg Prifysgol Cymru, 1986)
↑ Llyfr y Ganrif, Gwyn Jenkins, Andy Misell, Tegwyn Jones (Llyfrgell Genedlaethol Cymru a'r Lolfa, 1999)
↑ Emyr Llywelyn yn Y Faner Newydd 2013
↑ gan Nia Peris http://www.gwales.com/goto/biblio/cy/9781871734003/?session_timeout=1
↑ https://waleslitexchange.org/cy/news/view/polish-translation-of-un-nos-ola-leuad-by-caradog-prichard-published

[1] Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru, gol. Meic Stephens (Gwasg Prifysgol Cymru, 1986)

[2] Llyfr y Ganrif, Gwyn Jenkins, Andy Misell, Tegwyn Jones (Llyfrgell Genedlaethol Cymru a'r Lolfa, 1999)

[3] Emyr Llywelyn yn Y Faner Newydd 2013

[4] Nia Peris http://www.gwales.com/goto/biblio/cy/9781871734003/?session_timeout=1

[5] ttps://waleslitexchange.org/cy/news/view/polish-translation-of-un-nos-ola-leuad-by-caradog-prichard-published

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]