Y Bont Fawr, Llanrwst
Saif Y Bont Fawr ar Afon Conwy yn Llanrwst, Sir Conwy. Codwyd y bont hon yn y flwyddyn 1636.[1] Y pensaer oedd Inigo Jones, yn ôl traddodiad. Yr ochr draw i'r bont mae plasdy Tu Hwnt i'r Bont.
 | |
| Math | pont, pont garreg  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Lleoliad | Llanrwst |
| Sir | Llanrwst |
| Gwlad |  Cymru |
| Uwch y môr | 4.9 metr |
| Cyfesurynnau | 53.1369°N 3.79766°W |
 | |
| Statws treftadaeth | adeilad rhestredig Gradd I, heneb gofrestredig, Henebion Cenedlaethol Cymru |
| Manylion | |
| Dynodwr Cadw | DE025 |
Hanes
golyguSefydlwyd tref farchnad Llanrwst ar y llecyn y saif arno am fod Afon Conwy'n weddol gyfyng yma ac felly'n hawdd i'w chroesi. Croesi'r afon mewn cychod neu ar gefn ceffyl byddai pobl yn wneud yn yr hen amser. Roedd hen bont ar yr afon cyn codi'r bont bresennol. Cyfeirir ati am y tro cyntaf yn y flwyddyn 1626 pan gwynodd pobl y dref am ei chyflwr peryglus.[1]
Codwyd bont newydd i gymryd lle'r hen bont yn 1636. Fe'i cynlluniwyd gan y pensaer adnabyddus Inigo Jones, yn ôl traddodiad. Costiodd fil o bunnau, swm mawr iawn yn yr 17g.[1] Dan drefn yr hen siroedd, cysylltai'r bont Sir Gaernarfon a Sir Ddinbych.
Ar ddechrau'r 18g, cariwyd y bwa sydd ar ochr chwith yr afon (ochr Gwydir) ymaith gan genlli'r afon. Ailgodwyd y bwa hwnnw yn 1703.[1]
Adeiladwaith
golyguMae'r Bont Fawr yn bont gerrig gyda thri bwa. Dywedir y medrwch beri i'r bont gyfan grynu trwy daro rhan neilltuol o un canllaw yn ei chanol.[1]
