Wicipedia

Undeb Rygbi'r Alban

y corff sy'n rheoli rygbi'r undeb yn yr Alban

Undeb Rygbi'r Alban (SRU; Gaeleg yr Alban: Aonadh Rugbaidh na h-Alba) yw corff llywodraethu rygbi'r undeb yn yr Alban. Dyma'r Undeb Rygbi ail hynaf, ar ôl ei sefydlu ym 1873, fel Undeb Pêl-droed yr Alban.[1] Mae'r SRU yn goruchwylio'r system gynghrair genedlaethol, a elwir Pencampwriaeth Cynghrair yr Alban, a thimau Cenedlaethol yr Alban. Y Llywydd (Ian Barr) a'r Cadeirydd (Colin Grassie) sy'n arwain yr SRU, gyda Mark Dodson yn gweithredu fel y Prif Swyddog Gweithredol. Daeth Dee Bradbury yn llywydd benywaidd cyntaf ar genedl rygbi Haen 1 ar ôl ei phenodi ar 4 Awst 2018.

Undeb Rygbi'r Alban
Enghraifft o'r canlynolcorff llywodraethol rygbi'r undeb Edit this on Wikidata
GwladBaner Yr Alban Yr Alban
Dechrau/Sefydlu3 Mawrth 1873 Edit this on Wikidata
Pennaeth y sefydliadPresident of the Scottish Rugby Union Edit this on Wikidata
Aelod o'r  canlynolWorld Rugby, Rugby Europe Edit this on Wikidata
PencadlysCaeredin Edit this on Wikidata
Gwladwriaethy Deyrnas Unedig Edit this on Wikidata
Gwefanhttps://www.scottishrugby.org/ Edit this on Wikidata

Hanes golygu

1873 - 1920au golygu

Sefydlwyd Undeb Pêl-droed yr Alban ar ddydd Llun 3 Mawrth 1873 mewn cyfarfod a gynhaliwyd yn Academi Glasgow, Elmbank Street, Glasgow. Cynrychiolwyd wyth clwb yn y sefydliad, Glasgow Academicals; Clwb Pêl-droed Edinburgh Academicals; Clwb Pêl-droed Gorllewin yr Alban; Clwb Pêl-droed Rygbi Prifysgol St Andrews; Royal High School FP; Y Merchistonians; Clwb Rygbi Prifysgol Caeredin; a Phrifysgol Glasgow. Roedd pump o'r clybiau hyn, ar adeg sefydlu Undeb Pêl-droed yr Alban, eisoes yn aelodau o'r Undeb Pêl-droed Rygbi a sefydlwyd yn flaenorol. Er bod yr RFU bellach yn cynrychioli clybiau yn Lloegr yn unig, yn ei ychydig flynyddoedd cyntaf roedd ganddo aelodau o'r tu allan i Loegr, gan nad oedd undeb cenedlaethol arall. Roedd Gorllewin yr Alban, Glasgow Academicals a Phrifysgol Caeredin wedi ymuno â'r RFU ym 1871 ac roedd Edinburgh Academicals ac Royal High School FP wedi ymuno ym 1872. Daeth y pump a'u haelodaeth o'r RFU i ben er mwyn sefydlu yr SFU.

Roedd yr SFU yn aelod sefydlol o'r Bwrdd Rygbi Pêl-droed Rhyngwladol, a elwir bellach yn Rygbi'r Byd, ym 1886 gydag Iwerddon a Chymru.(Gwrthododd Lloegr ymuno tan 1890.)

Ym 1924 newidiodd yr SFU ei enw i ddod yn Undeb Rygbi'r Alban.[2] Chwaraewyd gemau rhyngwladol yn Inverleith rhwng 1899 a 1925 pan agorwyd Murrayfield.

1990au - presennol golygu

Mae'r SRU yn berchen ar Stadiwm Murrayfield sef prif faes cartref tîm cenedlaethol yr Alban. Yn 2004 chwaraewyd gemau rygbi rhyngwladol ym Mharc Hampden yn Glasgow a Pharc McDiarmid yn Perth, fel rhan o ymgyrch yr SRU i estyn allan at gynulleidfaoedd newydd y tu allan i'r ardaloedd rygbi traddodiadol.

Pan awgrymwyd sefydlu cystadleuaeth Cwpan Heineken (sydd bellach wedi cael ei ddisodli gan Gwpan Pencampwyr Rygbi Ewrop) roedd swyddogion yr SRU yn poeni na fyddai clybiau’r Alban yn gallu cystadlu yn erbyn y timau gorau o Ffrainc a Lloegr ac y gallai timau ardaloedd eang wedi eu hariannu’n ganolog gwneud yn well.

Roedd y pedair ardal draddodiadol - y De (a ailenwyd yn Border Reivers), Caeredin, Glasgow, a'r Gogledd a Chanolbarth (â ail enwyd yn Caledonia Reds) - wedi cael sêl bendith i gymryd rhan yn Ewrop. Am y ddau dymor cyntaf, rhyddhawyd chwaraewyr i chwarae i'w clybiau mewn cystadleuaeth ddomestig, ond yn y pen draw daeth yr ardaloedd yn weithrediadau amser llawn.

Creodd anawsterau ariannol - dyled uchel yr SRU, yn rhannol o ganlyniad i ailddatblygu Murrayfield - yr angen i ailstrwythuro. Ar ôl dau dymor, gorfododd anawsterau ariannol yr SRU i uno'r pedwar tîm yn ddau. Unodd Caeredin â'r Border Reivers i ffurfio tîm o'r enw Edinburgh Reivers. Unodd Glasgow â Caledonian i ffurfio tîm o'r enw Glasgow Caledonian.

Cafodd Borders ei atgyfodi yn 2002 ac ymunodd ag ail dymor y Gynghrair Geltaidd. O ganlyniad daeth Edinburgh Reivers yn syml yn Rygbi Caeredin a daeth Glasgow yn Rygbi Glasgow.[3] Yn 2005, mabwysiadodd y tri thîm enwau newydd. Atgyfododd tîm y Gororau'r enw Border Reivers; Daeth Caeredin yn Gunners Caeredin, cyn dychwelyd i'r enw syml Caeredin yn 2006; a daeth Glasgow yn Rhyfelwyr Glasgow. Ar ben hynny, roedd yr SRU yn bwriadu cael ochr rygbi o'r radd flaenaf ar gyfer pob dinas neu dref fawr yn yr Alban, pan ganiateir amgylchiadau ariannol.[4]

Yn 2007, diddymwyd tîm y Gororau unwaith eto o ganlyniad i anawsterau ariannol parhaus. Yn yr un flwyddyn, dechreuodd yr SRU drefnu'r Cystadlet Saith Bob Ochr yr Alban, a gynhaliwyd gyntaf yng Nghaeredin ac yn ddiweddarach yng Nglasgow. Am sawl blwyddyn, hwn oedd y digwyddiad olaf yng Nghyfres flynyddol Saith Bob Ochr y Byd, ond mae'r anrhydedd hwnnw bellach yn perthyn i Lundain.

Dathliadau canmlwyddiant golygu

Dathlodd yr SRU ei ganmlwyddiant ym 1973 gyda nifer o ddigwyddiadau. Ymhlith y rhain roedd Twrnamaint Saith Pob Ochr Rhyngwladol 1973, y twrnamaint cyntaf saith bob ochr i gael timau cynrychioliadol cenedlaethol. Roedd y rhaglen ar gyfer y digwyddiad hwnnw hefyd yn cynnwys caffael ar arfbais newydd i'r SRU a roddwyd gan yr Arglwydd Herodr Lyon ar 28 Chwefror 1973, ar gyfer tymor y canmlwyddiant. Mae'r arfbais yn dal i gael ei defnyddio heddiw, ond arfer mae'r SRU yn defnyddio'r logo ysgall masnachol ar grysau a deunydd ysgrifennu. Mae gan yr arfbais yr arwyddair "Non Sine Gloria", sy'n golygu "Dim Heb Ogoniant".

Rygbi Domestig golygu

Mae'r SRU yn goruchwylio'r system gynghrair genedlaethol, a elwir Pencampwriaeth Cynghrair yr Alban, sydd yn cynnwys:

  • Uwch Gynghrair o 20 tîm ar draws 2 adran.
  • Cynghrair Genedlaethol o 20 tîm ar draws 2 adran ranbarthol.
  • Cynghreiriau Rhanbarthol o 150 o glybiau mewn 18 rheng ar draws tri rhanbarth

Mae hefyd yn goruchwylio Cwpan yr Alban. Nid yw'n uniongyrchol gyfrifol am gynghreiriau lleol, prifysgol nac 2il XV.

Rygbi Merched golygu

Ers i Undeb Rygbi Merched yr Alban uno â Rygbi'r Alban yn 2009 [5] mae'r corff llywodraethu hefyd yn goruchwylio Gemau Merched.[6]

Cystadleuaeth Cwpan Genedlaethol:

  • Cwpan Sarah Beaney 2015–16 [10]
  • Bowlen Merched BT [11]

Cystadleuaeth Cwpan Rhanbarthol:

  • Cwpan Donna Kennedy [12]

Timau cenedlaethol golygu

Mae'r SRU yn goruchwylio timau cenedlaethol yr Alban. Y tîm amlycaf yw tîm undeb rygbi cenedlaethol yr Alban, sy'n cystadlu yn nhwrnamaint y Chwe Gwlad bob blwyddyn ac yng Nghwpan Rygbi'r Byd bob pedair blynedd. Mae'r SRU hefyd yn goruchwylio tîm cenedlaethol saith bob ochr yr Alban, sy'n cystadlu bob blwyddyn yng Nghyfres Saith Bob Ochr Rygbi'r Byd. Ac mae'r SRU yn goruchwylio tîm rygbi merched cenedlaethol yr Alban.

Cyfeiriadau golygu

  1. ↑ "History of the game". Rugby Football Union. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 10 January 2014. Cyrchwyd 11 May 2014.
  2. ↑ MacDonald, Paul. "First Scottish Grand Slam". bbc.co.uk. Cyrchwyd 2007-10-27.
  3. ↑ "SRU Annual Report 2003-04" (PDF). Scottish Rugby Union. Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 20 January 2005.
  4. ↑ "SRU accused of becoming dictatorship". The Scotsman. 15 January 2005. Cyrchwyd 25 May 2014.
  5. ↑ "Women vote to join up with the SRU".
  6. ↑ "Fixtures & Results - Scottish Rugby Union".
  7. ↑ "Fixtures & Results - Scottish Rugby Union".
  8. ↑ "Fixtures & Results - Tennent's Women's National League 1".
  9. ↑ "Fixtures & Results - Tennent's Women's National League 2". Scottish Rugby.
  10. ↑ "Fixtures & Results - Scottish Rugby Union".
  11. ↑ "Fixtures & Results - Scottish Rugby Union".
  12. ↑ "Inaugural women's Cup set for centre stage at BT Murrayfield - Scottish Rugby Union".
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Undeb_Rygbi%27r_Alban&oldid=10859105"