Yn ôl traddodiad, llong bren anferth a adeiladwyd gan y patriarch Noa i achub ei deulu a'r anifeiliaid rhag Y Dilyw oedd Arch Noa. Ceir ei hanes yn Llyfr Genesis yn yr Hen Destament, y Torah Iddewig a'r Coran.

Arch Noa
Enghraifft o'r canlynolmythological ship Edit this on Wikidata
CrëwrNoa Edit this on Wikidata
DeunyddGopher wood Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Arch Noa : paentiad gan Edward Hicks, 1789
Arch Noa : paentiad Islamaidd i ddarlunio'r Coran, 16eg-18fed ganrif

Yn adroddiad Y Dilyw yn y Beibl (Gen. 6-9), mae Duw yn gorchymyn i Noa adeiladu arch i achub ef a'i dri mab, sef Sem, Ham a Jaffeth (tad Gomer) a'u gwragedd, a deuryw anifeiliaid y byd gyda nhw, rhag y Dilyw. Credir fod y chwedl o darddiad Babilonaidd.

Disgrifir hi (Gen 6:14-16) fel ystordy enfawr a fedrai nofio, er na ddywedir yn benodol bod y gwaelod ar ffurf llong. Roedd yn 300 cufydd (525 troedfedd) o hyd, 50 cufydd (87.5 troedfedd) o led, a 30 cufydd (52.5 troedfedd) o uchter. Ei defnydd oedd "pren goffer" (sydd a'i ystyr yn ansicr), wedi ei orchuddio oddi fewn ac oddi allan â phyg, yn ôl yr afer gyda llongau afon Ewffrates. Rhennid hi yn ystafelloedd (yn llythrennol, "nythod"), ac yr oedd iddi dri llawr, gyda ffenestri o dan y to ar bob ochr, a drws yn ei hystlys.

Pan ddaeth yr arch i orffwys ar dir sych eto – ar Ararat – adeiladodd Noa allor ac offrymodd i Dduw. Gwnaeth Duw gyfamod ag ef, a gynrychiolir gan yr enfys (Gen 9:9-17).

Am fod y arch wedi arnofio'n ddiogel ar wyneb dyfroedd y Dilyw, mae'n symbol o'r Eglwys.

Mae'r arch a hanes y Dilyw wedi ysbrydoli sawl artist dros y canrifoedd, yn Ewrop a'r byd Islamaidd. Heddiw mae Arch Noa yn symbol a ddefnyddir weithiau i gynrychioli cadwraeth a gwarchod anifeiliaid hefyd, am ei bod yn fodd i achub anifeiliaid y byd rhag dinistr.

Cyfeiriadau

golygu
  • Thomas Rees ac eraill (gol.), Geiriadur Beiblaidd (Wrecsam, 1926), Cyfrol II, d.g. Arch Noa.

Gweler hefyd

golygu
  Eginyn erthygl sydd uchod am Gristnogaeth. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.
  Eginyn erthygl sydd uchod am Iddewiaeth. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.
  Eginyn erthygl sydd uchod am Islam. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.