Arthur John Williams
Roedd Arthur John Williams (14 Ebrill, 1834 – 12 Medi, 1911) yn gyfreithiwr, yn awdur ac yn gwleidydd Rhyddfrydol Cymreig a wasanaethodd fel Aelod Seneddol De Forgannwg o 1885 i 1895
| Arthur John Williams | |
|---|---|
 Arthur J Williams AS Cartŵn Papur Pawb 1893 | |
| Ganwyd | 14 Ebrill 1834  Pen-y-bont ar Ogwr |
| Bu farw | 12 Medi 1911 |
| Dinasyddiaeth | Teyrnas Unedig Prydain Fawr ac Iwerddon |
| Galwedigaeth | gwleidydd, cyfreithiwr |
| Swydd | Aelod o 25ain Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 24ain Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 23ain Senedd y Deyrnas Unedig |
| Priod | Rose Harriott Crawshay |
| Plant | Leslie Crawshay-Williams, Eliot Crawshay-Williams |
Cefndir
golyguCafodd Williams ei eni ym Mhen-y-bont yn fab i'r Dr John Morgan Williams. Roedd Arthur John Williams yn un o ymddiriedolwyr y tir y mae'r pentref Trewiliam wedi ei adeiladu arno ac a enwyd o glod i'w enw teuluol. Cafodd addysg breifat cyn mynd i astudio'r gyfraith.
Ym 1878 priododd Rose Harritte Thomson Crawshay, bu iddynt dau fab bu'r mab hynaf Eliot Crawshay-Williams yn AS Caerlŷr o 1910 i 1913. Doedd tad Rose, Robert Thompson Crawshay, y meistr haearn o Gastell Cyfarthfa dim yn cymeradwyo'r briodas, gwrthododd mynychu'r seremoni a thorrodd Rose allan o'i ewyllys.[1]
Gyrfa
golyguCafodd Williams ei alw i'r Bar yn y Deml Fewnol ym 1867. Gwasanaethodd fel ysgrifennydd mygedol i Gymdeithas y Gyfraith a'r Gymdeithas Addysg Gyfreithiol.
Ym 1869 cyhoeddodd Williams ei lyfr cyntaf, The Appropriation of the Railways by the State, y cyntaf o lawer o gyhoeddiadau a oedd yn ymwneud yn bennaf â phryderon cyfreithiol ac economaidd. Ym 1878 cafodd Williams yn ei benodi i swydd Ysgrifennydd y Comisiwn Brenhinol ar Ddamweiniau mewn Mwyngloddiau, gan ymchwilio i achosion lawer o drychinebau glofaol ar draws Cymru, Lloegr a'r Alban.
Gyrfa wleidyddol
golygu
Safodd Williams yn etholaeth Penbedw fel yr ymgeisydd Rhyddfrydol yn etholiad cyffredinol 1880, ond fe fu'n aflwyddiannus yn ei ymgais i gael ei ethol. Ym 1882 fe gynigiodd sefydlu'r National Liberal Club, clwb i ŵyr bonheddig oedd yn cefnogi'r achos Rhyddfrydol; sefydlwyd y clwb yn swyddogol ym 1884 ac agorwyd adeiladau'r clwb ar Arglawdd y Tafwys ym 1887, lle mae'n sefyll o hyd (er bod hawl i ferched ymuno bellach).[2]
Yn 1885 cafodd ei ethol yn Aelod Seneddol De Morgannwg gan dal y sedd tan 1895, pan gafodd ei drechu gan y Ceidwadwyr. Fel AS bu'n ymgyrchu dros gynrychiolaeth gyfrannol a diddymu Arglwyddi Etifeddol yn Nhŷ'r Arglwyddi. Roedd yn gefnogol iawn i ddatgysylltu Eglwys Loegr yng Nghymru, yn aelod brwd o Gymru Fydd ac yn gefnogwr cryf i achos ymreolaeth i Gymru.[3]
Cyhoeddiadau
golygu- The Appropriation of the Railways by the State London (1868)
- Hints to Honest Citizens on Going to Law Cassell & Co. (1885)
- How to Avoid Law Cassell & Co. (1888)
Marwolaeth
golyguBu farw Williams yn ei gartref, Coed y Mwstwr, Llangrallo yn 77 mlwydd oed a rhoddwyd ei lwch i orwedd ym mynwent eglwys y plwyf.[4]
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Archifau Cymru Papurau A J Williams [1] Archifwyd 2016-03-05 yn y Peiriant Wayback adalwyd 29 Mehefin 2015
- ↑ Robert Steven, The National Liberal Club: Politics and Persons (Robert Holden, London, 1925)
- ↑ Papur Pawb 22 Ebrill 1893 Arthur John Williams AS [2] adalwyd 29 Mehefin 2015
- ↑ Aberdeen Journal 13 Medi 1911 Death of Mr A J Williams
| Senedd y Deyrnas Unedig | ||
|---|---|---|
| Rhagflaenydd: etholaeth newydd |
Aelod Seneddol De Forgannwg 1885 – 1895 |
Olynydd: Windham Henry Wyndham-Quin |