De Morgannwg (etholaeth seneddol)

Roedd De Morgannwg yn etholaeth seneddol a oedd yn dychwelyd un Aelod Seneddol i Dŷ'r Cyffredin Senedd y Deyrnas Unedig rhwng 1885 a 1918.

De Morgannwg Etholaeth Sir
Creu:	1885
Diddymwyd:	1918
Math:	Tŷ'r Cyffredin
Aelodau:	Un

Cefndir

Crëwyd yr etholaeth o dan Ddeddf Ailddosbarthu Seddi 1885 ar gyfer etholiad cyffredinol 1885, a chafodd ei diddymu ar gyfer etholiad cyffredinol 1918. O holl seddi Morgannwg a grëwyd trwy ailddosbarthu 1885, De Morgannwg oedd yr unig un lle na allai'r Blaid Ryddfrydol fod yn sicr o fuddugoliaeth. Roedd teuluoedd Bute a Dunraven yn ddylanwad pwerus yn yr etholaeth. Roedd ardaloedd glofaol y Rhondda a thref gosmopolitan y Barri yn gefnogol i'r Rhyddfrydwyr ond roedd ardaloedd mwy llewyrchus Bro Morgannwg, Penarth a Llandaf yn dueddol o gefnogi'r Ceidwadwyr.

Ffiniau

Crëwyd yr etholaeth allan o ran o hen etholaeth Sir Forgannwg a oedd wedi bod mewn bodolaeth ers 1541. Roedd ffiniau'r sedd newydd yn cynnwys Pen-y-bont ar Ogwr, Porthcawl, Coety, Ewenni, Ogwr, Llanhari, Llanharan, Y Bont-faen, Llanilltud Fawr, Dinas Powys, Pendeulwyn, Tresimwn, Y Barri, Penarth, yr Eglwys Newydd, Llys-faen, Radur, Sain Ffagan, Llanisien, Llantrisant, Tonyrefail, Pontyclun, a'r Beddau.

Aelodau Seneddol

Blwyddyn		Aelwyd	Plaid
	1885	Arthur John Williams	Rhyddfrydol
	1895	Henry Wyndham-Quin	Ceidwadol
	1906	William Brace	Rhyddfrydwr Llafur
1918		dileu'r etholaeth

Canlyniad etholiadau

Etholiadau yn y 1910au

William Brace ym 1906

Etholiad cyffredinol Rhagfyr, 1910: De Morgannwg
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydwr Llafur	William Brace	10,190	58.43	-2.62
	Ceidwadwyr	Lewis Morgan	7,252	41.58	+2.62
Mwyafrif			2,938	16.85	-5.24
Y nifer a bleidleisiodd			17,442	75.99	-6.89
	Rhyddfrydwr Llafur yn cadw		Gogwydd	+2.62

Etholiad cyffredinol, Ionawr 1910: De Morgannwg
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydwr Llafur	William Brace	11,612	61.05	-2.25
	Ceidwadwyr	Lewis Morgan	7,411	38.96	+2.26
Mwyafrif			4,201	22.09	-4.51
Y nifer a bleidleisiodd			19,023	82.88
	Rhyddfrydwr Llafur yn cadw		Gogwydd	+2.26

Etholiadau yn y 1900au

Etholiad cyffredinol 1906: De Morgannwg
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydwr Llafur	William Brace	10,514	63.3
	Ceidwadwyr	Windham Henry Wyndham-Quin	6,096	36.7
Mwyafrif			4,418		-
Y nifer a bleidleisiodd				80.9
	Rhyddfrydwr Llafur yn disodli Ceidwadwyr		Gogwydd

Etholiad cyffredinol 1900: De Morgannwg
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Ceidwadwyr	Windham Henry Wyndham-Quin	6,841	52
	Rhyddfrydol	Walter H. Morgan	6,322	48	-
Mwyafrif			519		-
Y nifer a bleidleisiodd				73.2
	Ceidwadwyr yn cadw		Gogwydd

Etholiadau yn y 1890au

Etholiad cyffredinol 1895: De Morgannwg
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Ceidwadwyr	Windham Henry Wyndham-Quin	5,747	53.9
	Rhyddfrydol	Arthur John Williams	4,922	46.1	-
Mwyafrif			825		-
Y nifer a bleidleisiodd				75.0
	Ceidwadwyr yn disodli Rhyddfrydol		Gogwydd

Arthur J Williams AS
Cartŵn Papur Pawb 1893

Etholiad cyffredinol 1892: De Morgannwg
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	Arthur John Williams	4,743	55.4	-
	Ceidwadwyr	Syr Morgan Morgan	3,825	44.6
Mwyafrif			918		-
Y nifer a bleidleisiodd				68.6
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd

Etholiadau yn y 1880au

Etholiad cyffredinol 1886: De Morgannwg
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	Arthur John Williams	3,497	61.6	-
	Unoliaethol Ryddfrydol	James Mowatt	2,177	38.4
Mwyafrif			1,320		-
Y nifer a bleidleisiodd				64.4
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd

Etholiad cyffredinol 1885: De Morgannwg
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	Arthur John Williams	3,945	54.1	-
	Ceidwadwyr	John Talbot Dillwyn-Llewelyn	3,351	45.9
Mwyafrif			594		-
Y nifer a bleidleisiodd				82.9