Cap llaeth gwlanog

Cap llaeth gwlanog
Lactarius torminosus

Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas: Fungi
Dosbarth: Basidiomycota
Urdd: Russulales
Teulu: Russulaceae
Genws: Lactarius[*]
Rhywogaeth: Lactarius torminosus
Enw deuenwol
Lactarius torminosus
(Schaeff.) Pers.

Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Russulaceae yw'r Cap llaeth gwlanog (Lladin: Lactarius torminosus; Saesneg: Woolly Milkcap).[1] 'Y Capiau Llaeth' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Mae'r gair 'llaeth; (neu lefrith) yma'n cyfeirio at ddiferion o latecs, neu sudd gwyn a welir yn crynhoi oddi tan degyll y fadarchen. Mae'r teulu Russulaceae yn gorwedd o fewn urdd y Russulales.

Defnyddir y ffwng hwn wedi'i goginio mewn bwydydd a gellir ei fwyta'n amrwd. Mae'r cemegolion o fewn y ffwng yma'n wenwynig. Mae'r rhywogaeth yma'n fwytadwy.

Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop, Asia, Affrica a Gogledd America.

Lliw sborau'r fadarchen hon yw cream. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un amgrwm. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel mycorhisa.

Ffyngau

golygu

Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.

Aelodau eraill o deulu'r Russulaceae

golygu

Mae gan Cap llaeth gwlanog ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:

Rhestr Wicidata:

rhywogaeth enw tacson delwedd
Russula azurea Russula azurea
 
Russula cuprea Russula cuprea
 
Russula flavispora Russula flavispora
Russula luteotacta Russula luteotacta
 
Russula luteoviridans Russula luteoviridans
Russula subterfurcata Russula subterfurcata
Tegyll brau gwritgoch Russula rutila
Tegyll brau melfed Russula violeipes
 
Tegyll brau melyn y gors Russula claroflava
 
Tegyll brau pert Russula exalbicans
 
Diwedd y rhestr a gynhyrchwyd yn otomatig o Wicidata.

Gweler hefyd

golygu

Cyfeiriadau

golygu
  1. Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
  2. Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
  3. Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
  Safonwyd yr enw Cap llaeth gwlanog gan un o brosiectau  . Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.


Gofal!

Er bod rhai madarch yn fwytadwy, mae eraill yn fwytadwy gan rai pobl ond yn wenwyn i eraill!
Gall corff rhai bobl adweithio'n ddifrifol i rai 'madarch bwytadwy'! Mynwch gyngor gan arbenigwr cyn profi unrhyw fadarch gwyllt.