Cingroen y tywod
| Cingroen y tywod Phallus hadriani
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Phallales |
| Teulu: | Phallaceae |
| Genws: | Phallus[*] |
| Rhywogaeth: | Phallus hadriani |
| Enw deuenwol | |
| Phallus hadriani Vent. | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Phallaceae yw'r Cingroen y tywod (Lladin: Phallus hadriani; Saesneg: Sand Stinkhorn).[1] 'Y Cincrwyn' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Lluosog y gair 'cingroen' yw 'cincrwyn'. Mae'n llysieuyn drewllyd tebyg i gaws llyffant sy'n tyfu fynychaf ar gloddiau. Defnyddir y gair wethiau am siap pidyn. Mae'r teulu Phallaceae yn gorwedd o fewn urdd y Phallales.
Defnyddir y ffwng hwn wedi'i goginio mewn bwydydd a gellir ei fwyta'n amrwd.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop, Awstralia, Asia a Gogledd America. Mae'r rhywogaeth hon hefyd i'w chanfod yn byw ar dwyni glan y môr, yng Nghymru.[2]
Lliw sborau'r fadarchen hon yw lliw olewydd. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un heb gapan. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: smooth. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel maethiad saproffytig.
Ffyngau
golyguCredir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[3] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[4] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Phallaceae
golyguMae gan Cingroen y tywod ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Cingroen y tywod | Phallus impudicus |  |
| Cingroen y tywod | Phallus hadriani |  |
| Mutinus borneensis | Mutinus borneensis |  |
| Mutinus elegans | Mutinus elegans | .jpg) |
| Mutinus ravenelii | Mutinus ravenelii |  |
| Phallus atrovolvatus | Phallus atrovolvatus |  |
| Phallus flavidus | Phallus flavidus | |
| Phallus indusiatus | Phallus indusiatus |  |
| Phallus rubicundus | Phallus rubicundus |  |
| Y gingroen bengoch | Mutinus caninus |  |
Gweler hefyd
golyguCyfeiriadau
golygu- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Gwefan www.naturalresources.wales Cyfoeth Naturiol Cymru; adalwyd 23 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Cingroen y tywod gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.
| Gofal! |
|
Er bod rhai madarch yn fwytadwy, mae eraill yn fwytadwy gan rai pobl ond yn wenwyn i eraill! |