Cytundeb Escazú
Term arall am 'Gytundeb Rhanbarthol ar Fynediad at Wybodaeth, Cyfranogiad Cyhoeddus a Mynediad at Gyfiawnder mewn Materion Amgylcheddol yn America Ladin a'r Caribî' yw Cytundeb Escazú, sy'n gytundeb rhyngwladol wedi'i lofnodi gan 24 gwlad yn America Ladin a'r Caribî. Mae'n ymwneud âphrotocolau ar gyfer amddiffyn yr amgylchedd ac fe'i harwyddwyd gan nifer o wledydd, gan gynnwys: Antigwa a Barbiwda, yr Ariannin, Bolifia, Ecwador, Guyana, Mecsico, Nicaragwa, Panama, Sant Kitts-Nevis, Saint Vincent a'r Grenadines, Saint Lucia ac Wrwgwái).[1][2]
.jpg) Llofnodi'r cytundeb yn Escazu ar 27 Chwefror 2018. | |
| Enghraifft o'r canlynol | cytundeb  |
|---|---|
| Dyddiad | 4 Mawrth 2018 |
| Lleoliad | Escazú Canton |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Dyma'r cytundeb cyntaf i ddarparu'n benodol ar gyfer amddiffynwyr hawliau dynol mewn materion amgylcheddol.
Mae'r cytundeb yn tarddu o ganlyniad i Gynhadledd y Cenhedloedd Unedig ar Ddatblygu Cynaliadwy (Rio + 20), a gynhaliwyd yn 2012, a Phenderfyniad Santiago a fabwysiadwyd yn 2014 gan 24 gwlad. O'r eiliad honno ymlaen, cynhaliwyd proses drafod ymhlith y 24 gwlad â diddordeb, a gyd-gadeiriwyd gan ddirprwyaethau Chile a Costa Rica. Ar ôl pedair blynedd o drafodaethau, mabwysiadwyd y Cytundeb Rhanbarthol ar 4 Mawrth 2018 yn ninas Escazú yn Costa Rica.[3]
Y cytundeb hwn oedd y cyntaf a wnaed gan y Comisiwn Economaidd ar gyfer America Ladin a'r Caribî (ECLAC), un o asiantaethau'r Cenhedloedd Unedig.[4] Llofnodwyd y cytundeb o’r diwedd gan 14 gwlad ar 27 Medi 2018 yn fframwaith cyfarfod blynyddol Cynulliad Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig, ac yn ddiweddarach gan 10 gwlad arall ac yn Ebrill 2021, roedd yn aros am gadarnhad briodol gan bob un o lofnodwyr y Wladwriaeth.
Mae'r cytundeb rhanbarthol hwn yn cael ei ystyried yn un o'r offerynnau amgylcheddol pwysicaf yn yr ardal. Ei nod yw gwarantu y bydd hawliau mynediad at wybodaeth amgylcheddol yn cael ei weithredu'n llawn ac yn effeithiol yn America Ladin a'r Caribî, mae hefyd yn sicrhau fod y cyhoedd yn cyfrannu at y prosesau o wneud penderfyniadau yn yr amgylchedd amgylcheddol a mynediad at gyfiawnder yn y maes amgylcheddol, yn ogystal â chryfhau galluoedd a chydweithrediad, gan warantu amddiffyn hawl pob person, cenedlaethau'r presennol a'r dyfodol, i gael datblygiad cynaliadwy ac i fyw mewn amgylchedd iach.[5]
Yn ystod y Datganiad, addawodd y gwledydd a'i llofnododd i symud ymlaen i gael deddfau rhanbarthol sy'n darparu hawliau mynediad at wybodaeth am yr amgylch. O ganlyniad, ar 4 Mawrth 2018, mabwysiadwyd Cytundeb Rhanbarthol ar Fynediad at Wybodaeth, Cyfranogiad Cyhoeddus a Mynediad at Gyfiawnder mewn Materion Amgylcheddol yn America a’r Caribî - Cytundeb Escazú, a fydd ar agor i’w lofnodi gan wledydd America Ladin a'r Caribî am gyfnod o ddwy (2) flynedd, o Fedi 27, 2018 i Fedi 26, 2020. Enw'r cytundeb yn yr iaith wreiddiol (Sbaeeg) yw Acuerdo Regional sobre Acceso a la Información, la Participación Pública y el Acceso a la Justicia en Asuntos Ambientales en América y el Caribe -Acuerdo de Escazú.[6]
Proses a gwledydd golygu
Parhaodd cam paratoadol y cytundeb ddwy flynedd. Dechreuodd ar 22 Mehefin 2012 yn ystod Cynhadledd Datblygu Cynaliadwy'r Cenhedloedd Unedig (Rio + 20) a daeth i ben gyda Phenderfyniad Santiago ar Dachwedd 10, 2014.[7]
Dyma'r unig gytundeb rhwymol sy'n tarddu o Gynhadledd Datblygu Cynaliadwy'r Cenhedloedd Unedig (Rio + 20), y cytundeb amgylcheddol rhanbarthol cyntaf yn America Ladin a'r Caribî, a'r cyntaf yn y byd i ddarparu'n benodol ar gyfer amddiffynwyr hawliau dynol mewn materion amgylcheddol [5]
Negodi golygu
Ar ôl Penderfyniad Santiago, ffurfiwyd Bwrdd Cyfarwyddwyr gyda dwy wlad yn cyd-gadeirio a phump arall yn aelodau. Ffurfiwyd Pwyllgor Negodi lle cymerodd y Bwrdd Cyfarwyddwyr a chwe aelod o'r cyhoedd ran.[3] Roedd y Bwrdd Cyfarwyddwyr cyntaf yn cynnwys y saith gwlad ganlynol:[8]
- Chile a Chosta Rica, yn rhinwedd eu swydd fel cyd-gadeiryddion y Bwrdd Cyfarwyddwyr, ac
- Yr Ariannin, Mecsico, Periw, Saint Vincent a'r Grenadines, a Thrinidad a Tobago, yn rhinwedd eu swydd fel aelodau o'r Bwrdd Cyfarwyddwyr.
Cymerodd cynrychiolwyr y cyhoedd, sefydliadau sifil ac arbenigwyr academaidd a oedd yn bresennol ran yn y trafodaethau.[8]
Cymerodd 24 o 33 aelod-wlad y Comisiwn Economaidd ar gyfer America Ladin a’r Caribî (ECLAC) ran ym mhroses drafod olaf y cytundeb yn ninas Escazú yn Costa Rica, a ddaeth i ben gyda’i ddathliad ar 4 Mawrth 2018.[9]
Gweler hefyd golygu
Cyfeiriadau golygu
- ↑ &chapter=27&clang=_en "18. Regional Agreement on Access to Information, Public Participation and Justice in Environmental Matters in Latin America and the Caribbean, United Nations Treaty Collection" Check
|url=value (help). treaties.un.org (yn Saesneg). Cyrchwyd 21 de septiembre de 2020. Check date values in:|access-date=(help)[dolen marw] - ↑ "Medio ambiente: Diputados aprobó la adhesión de Argentina al Tratado de Escazú". www.ellitoral.com. Cyrchwyd 25 de septiembre de 2020. Check date values in:
|access-date=(help) - ↑ 3.0 3.1 Comisión Económica para América Latina y el Caribe (2018). "Antecedentes del Acuerdo Regional". www.cepal.org (yn Sbaeneg). Cyrchwyd 29 de septiembre de 2018. Check date values in:
|access-date=(help) - ↑ Guterres, António (2018). "Prólogo". Acuerdo Regional sobre el Acceso a la Información, la Participación Pública y el Acceso a la Justicia en Asuntos Ambientales en América Latina y el Caribe (PDF)
|format=requires|url=(help). Santiago: Organización de las Naciones Unidas. - ↑ 5.0 5.1 "Colombia firma "Acuerdo de Escazú" en pro del medio ambiente y los derechos humanos | Ministerio de Ambiente y Desarrollo Sostenible". www.minambiente.gov.co. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2020-11-01. Cyrchwyd 2020-11-22.
- ↑ "Principio 10 de la Declaración de Río". Cancillería (yn Saesneg). 2014-11-06. Cyrchwyd 2020-11-22.
- ↑ Comisión Económica para América Latina y el Caribe (10 de diciembre de 2014). Decisión de Santiago (PDF). Santiago de Chile: Naciones Unidas. Cyrchwyd 21 de septiembre de 2020. Check date values in:
|access-date=, |year=(help) - ↑ 8.0 8.1 PERÚ, Empresa Peruana de Servicios Editoriales S. A. EDITORA. "Acuerdo de Escazú: el primer tratado regional que protege a los defensores ambientales". andina.pe (yn Sbaeneg). Cyrchwyd 21 de septiembre de 2020. Check date values in:
|access-date=(help) - ↑ "A un año del Acuerdo de Escazú: un instrumento ambiental sin precedentes en la historia de América Latina". SPDA Actualidad Ambiental (yn Sbaeneg). 4 de marzo de 2019. Cyrchwyd 21 de septiembre de 2020. Check date values in:
|access-date=, |date=(help)
Dolenni allanol golygu
- Cytundeb Escazú ar wefan ECLAC
- Testun llawn y Cytundeb Archifwyd 2021-06-01 yn y Peiriant Wayback.