David Watkin Jones (Dafydd Morganwg)

Bardd a hanesydd o Gymru oedd David Watkin Jones (14 Chwefror 1832 – 25 Ebrill 1905), sy'n fwy adnabyddus wrth ei enw barddol Dafydd Morganwg (sic gyda un 'n'). Fe'i cofir yn bennaf fel awdur y gwerslyfr poblogaidd ar brydyddiaeth Gymraeg, Yr Ysgol Farddol.

David Watkin Jones
Ffugenw	Dafydd Morganwg
Ganwyd	14 Chwefror 1832  Merthyr Tudful
Bu farw	25 Ebrill 1905  Caerdydd
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	bardd
llofnod

Bywgraffiad

Roedd yn frodor o dref Merthyr Tudful ym Morgannwg, lle y'i ganed yn 1832. Fel nifer o'i gydfrodorion, cafodd waith fel glöwr yn y pyllau glo lleol ac yn nes ymlaen daeth yn oruchwyliwr dros gwmni masnach o Ffrainc. Ymgartrefodd yng Nghaerdydd lle bu'n byw yn ei gartref Morganwg House am weddill ei oes. Bu farw yn 1905.

Gwaith llenyddol

Ysgrifennodd gyfrol ar hanes Morgannwg (1874), ond ei brif waith oedd Yr Ysgol Farddol, a gyhoeddodd yn 1869. Bwriadwyd y llyfr i fod yn ganllaw safonol i ddeall a chyfansoddi barddoniaeth Gymraeg ar y mesurau caeth. Mae ar ffurf 'holi ac ateb' rhwng disgybl ('Ifor') ac athro ('Arthur'). Bu'n llyfr poglogaidd gan redeg i bedwar argraffiad yn oes yr awdur ei hun. Nid yw'n llyfr safonol erbyn heddiw, fodd bynnag. Un o'i ddiffygion yw'r ffaith fod yr awdur yn derbyn ffugiadau Iolo Morganwg ac yn rhoi pwyslais mawr ar "Ddosbarth Morgannwg" fel y'i ceir yn y gyfrol Cyfrinach Beirdd Ynys Prydain gan Iolo. Er hynny, cymeradwyd y llyfr gan rai o feirdd amlycaf y 19eg ganrif, yn cynnwys Mynyddog a Hwfa Môn.

Llyfryddiaeth

• Yr Ysgol Farddol (1869)
• Hanes Morganwg (1874)