Gwerslyfr ar Gerdd Dafod gan David Watkin Jones (Dafydd Morganwg) yw Yr Ysgol Farddol, a gyhoeddwyd ganddo ef ei hun yn 1869.[1] Bwriadwyd y llyfr i fod yn ganllaw safonol i ddeall a chyfansoddi barddoniaeth Gymraeg ar y mesurau caeth.

Yr Ysgol Farddol
Enghraifft o'r canlynolgwaith llenyddol Edit this on Wikidata
AwdurDavid Watkin Jones Edit this on Wikidata
CyhoeddwrJenkin Howell Edit this on Wikidata
Dyddiad cyhoeddi1869 Edit this on Wikidata
Lleoliad cyhoeddiAberdâr Edit this on Wikidata
Prif bwnccynghanedd, barddoniaeth Edit this on Wikidata

Cynnwys golygu

Mae'r llyfr ar ffurf 'holi ac ateb' rhwng disgybl ('Ifor') ac athro ('Arthur'). Bu'n llyfr poblogaidd gan redeg i bedwar argraffiad yn oes yr awdur ei hun. Nid yw'n llyfr safonol erbyn heddiw, fodd bynnag. Un o'i ddiffygion yw'r ffaith fod yr awdur yn derbyn ffugiadau Iolo Morganwg ac yn rhoi pwyslais mawr ar "Ddosbarth Morgannwg" fel y'i ceir yn y gyfrol Cyfrinach Beirdd Ynys Prydain gan Iolo. Er hynny, cymeradwywyd y llyfr gan rai o feirdd amlycaf y 19g, yn cynnwys Mynyddog a Hwfa Môn.[2]

Yr argraffiad olaf golygu

Cyhoeddwyd 4ydd argraffiad yn 1904; dyma'r argraffiad olaf. Erbyn dechrau'r 20g roedd gwerslyfr Dafydd yn dechrau ymddangos yn hen ffasiwn, yn enwedig gyda thwf y feirniadaeth newydd ym myd llenyddiaeth Gymraeg dan arweiniad John Morris-Jones ac eraill. Ymwelodd y llenor Watcyn Wyn, un o hen gyfeillion Dafydd, â'r bardd yn ei gartref yng Nghaerdydd yn haf 1904. Roedd Dafydd yn wael ei iechyd. Yn ôl Watcyn Wyn,

"Yr oedd tua llwyth cart o'r argraffiad diweddaf o'r Ysgol Farddol, wedi eu rhwymo'n ddestlus, yn gorwedd yn bentwr y'nghongl yr ystafell yno, a Dafydd yn achwyn yn dost nad oedd neb am eu prynu heb hocan am y pris."[3]

Bu farw Dafydd Morganwg y flwyddyn nesaf, ar Ebrill 25, 1905.[4]

Gweler hefyd golygu

Cyfeiriadau golygu

  1. Meic Stephens (gol.), Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru.
  2. Yr Ysgol Farddol (4ydd argraffiad, 1904), tt. xiv-xvi.
  3. Watcyn Wyn, 'Dafydd Morganwg', Y Geninen, Cyfrol XXIII (1905), tud. 201.
  4. Watcyn Wyn, 'Dafydd Morganwg', Y Geninen, Cyfrol XXIII (1905), tud. 202.