Diwydiant glo
Mae pobl wedi bod yn cloddio am lo ers cyfnod y Rhufeiniaid o leiaf. Ond ar raddfa bychan bu hynny tan y Chwyldro Diwydiannol yn y 18g. Yng ngwledydd Prydain - yn arbennig yn Ne Cymru a Gogledd Lloegr - y datblygodd y diwydiant yn gyflymaf wrth i dechnegau newydd ddod i mewn a'r galw am danwydd yn y trefi a dinasoedd gynyddu'n sylweddol. Erbyn 1800 roedd modd carboneiddio glo ar raddfa diwydiannol am y tro cyntaf. Defnyddiwyd y nwy glo a geir felly ar gyfer lampiau nwy glo yn y dinasoedd a'r golosg (côc) ar gyfer smeltio mwyn haearn. Ers y cyfnod hynny mae'r diwydiant glo a'r diwydiant dur wedi tyfu ochr yn ochr â'i gilydd (yn llythrennol felly yn aml).
.jpg)
Erbyn canol y 19g gwelwyd cynnydd yn y diddordeb gwyddonol yn y sgîl-gynhyrchion megis tar glo, amonia a phyg. Rhoddodd hyn yn ei dro hwb i astudiaethau cemeg organig; ymhlith y deunyddiau a ddatblygwyd yr oedd deunydd lliwio a deunydd ffrwydron. Erbyn yr 20g roedd hynny'n sail i'r diwydiant plastig.
Yn ystod y 1920au a'r 1930au roedd diwydiant yr Almaen ar y blaen yn natblygiad prosesau i droi glo'n olew: ffactor allweddol pan aeth y wlad honno i ryfel dan y Natsïaid yn yr Ail Ryfel Byd. Ond ers hynny mae nwy naturiol wedi cymryd lle nwy glo i raddau helaeth ac mae petrogemegion wedi disodli tar glo fel ffynhonnell deunyddion organig crai.
| Gwlad | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | Siar | Blwyddyn yn weddill |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 China
|
1834.9 | 2122.6 | 2349.5 | 2528.6 | 2691.6 | 2802.0 | 2973.0 | 3240.0 | 48.3% | 35 |
 USA
|
972.3 | 1008.9 | 1026.5 | 1054.8 | 1040.2 | 1063.0 | 975.2 | 984.6 | 14.8% | 241 |
 India
|
375.4 | 407.7 | 428.4 | 449.2 | 478.4 | 515.9 | 556.0 | 569.9 | 5.8% | 106 |
 EU
|
637.2 | 627.6 | 607.4 | 595.1 | 592.3 | 563.6 | 538.4 | 535.7 | 4.2% | 105 |
 Australia
|
350.4 | 364.3 | 375.4 | 382.2 | 392.7 | 399.2 | 413.2 | 423.9 | 6.3% | 180 |
 Russia
|
276.7 | 281.7 | 298.3 | 309.9 | 313.5 | 328.6 | 301.3 | 316.9 | 4.7% | 495 |
 Indonesia
|
114.3 | 132.4 | 152.7 | 193.8 | 216.9 | 240.2 | 256.2 | 305.9 | 5.0% | 18 |
 South Africa
|
237.9 | 243.4 | 244.4 | 244.8 | 247.7 | 252.6 | 250.6 | 253.8 | 3.8% | 119 |
 Germany
|
204.9 | 207.8 | 202.8 | 197.1 | 201.9 | 192.4 | 183.7 | 182.3 | 1.2% | 223 |
 Poland
|
163.8 | 162.4 | 159.5 | 156.1 | 145.9 | 144.0 | 135.2 | 133.2 | 1.5% | 43 |
 Kazakhstan
|
84.9 | 86.9 | 86.6 | 96.2 | 97.8 | 111.1 | 100.9 | 110.8 | 1.5% | 303 |
| Total World | 5,301.3 | 5,716.0 | 6,035.3 | 6,342.0 | 6,573.3 | 6,795.0 | 6,880.8 | 7,273.3 | 100% | 118 |
Cyfeiriadau
golygu- ↑ "BP Statistical review of world energy 2011" (XLS). British Petroleum. 2011. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2011-06-26. Cyrchwyd 2011-06-10. Unknown parameter
|month=ignored (help)