Don Touhig
Mae James Donnelly (Don) Touhig, Barwn Touhig, PC, KSS (ganwyd 5 Rhagfyr 1947) yn wleidydd Cymreig a wasanaethodd fel Aelod Seneddol Llafur Islwyn o 1995 hyd ei ymddeoliad yn 2010.[1]
| Don Touhig | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | 5 Rhagfyr 1947  Abersychan |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Galwedigaeth | gwleidydd, newyddiadurwr |
| Swydd | Aelod o Dŷ'r Arglwyddi, aelod o Gyfrin Gyngor y Deyrnas Unedig, Aelod o 54ain Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 53ain Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 52ain Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 51ain Senedd y Deyrnas Unedig, Dirprwy Aelod Cynulliad Seneddol Cyngor Ewrop |
| Plaid Wleidyddol | Llafur a'r Blaid Gydweithredol, y Blaid Lafur |
| Gwobr/au | Marchog Urdd Sant Sylvester |
| Gwefan | http://www.parliament.uk/biographies/lords/lord-touhig/542 |
Bywyd Personol
golyguGanwyd Touhig yn ardal Pont-y-pŵl, yn fab i Michael Touhig a Catherine Touhig (née Corten) ei wraig.
Cafodd ei addysgu yn Ysgol Gatholig St Francis, Abersychan ac yna Coleg Gorllewin Gwent (Coleg Gwent erbyn hyn) ym Mhont-y-pŵl.
Ym 1968 priododd Jennifer Hughes. Bu iddynt dau fab a dwy ferch. Bu'r Arglwyddes Touhig marw o ganser yn 2014.[2]
Gyrfa
golyguCyn mynd i'r senedd bu'n Touhig yn newyddiadurwr o 1968-76. O 1976-90, bu'n Olygydd y Free Press of Monmouthshire (Trefynwy). Rhwng 1988 i 1992 bu hefyd yn rheolwr cyffredinol a phennaeth golygyddol grŵp papurau newydd y Free Press. Gwasanaethodd fel rheolwr cyffredinol (datblygu busnes) Grŵp papurau newyddion o 1992 i 1993, ac yna o Gwmni Bailey Print rhwng 1993 a 1995.
Gyrfa Wleidyddol
golyguYmunodd Touhig a'r Undeb Trafnidiaeth a Gweithwyr Cyffredinol (TGWU) ym 1962 a'r Blaid Lafur ym 1966.
Rhwng 1973 a'i ethol i'r Senedd ym 1995 gwasanaethodd fel cynghorydd Llafur ar Gyngor Sir Gwent.
Yn Etholiad Cyffredinol 1992 Safodd yn enw'r Blaid Lafur fel ymgeisydd yn etholaeth Richmond and Barnes, Llundain gan ddod yn drydydd gwael ar 5.8% mewn cystadleuaeth agos rhwng yr ymgeisydd Ceidwadol buddugol ac ymgeisydd y Rhyddfrydwyr Democrataidd. Ym 1995 penderfynodd Neil Kinock arweinydd y Blaid Lafur ac Aelod Seneddol Islwyn i sefyll i lawr o'r Senedd. Ar 16 Chwefror 1995 cafwyd is etholiad yn yr etholaeth. Safodd Touhig fel yr ymgeisydd llafur gan gadw'r sedd i'w blaid.
O 1996-i 19977, roedd yn aelod o'r Pwyllgor Dethol ar Faterion Cymreig. Gwasanaethodd fel ysgrifennydd preifat seneddol i Gordon Brown ac fel chwip cyn dod yn weinidog. Bu'n rhaid iddo ymddiswyddo ym 1999 pan gyfaddefodd iddo dderbyn adroddiad Pwyllgor Dethol Nawdd Cymdeithasol ar fudd-dal plant, trwy ddatgeliad answyddogol.[3] Cafodd ei atal yn ddiweddarach am dri diwrnod o Dŷ'r Cyffredin [4] Bu'n Is Ysgrifennydd Gwladol yn y Swyddfa Gymreig rhwng 2001 a 2005. Roedd yn weinidog iau yn y Weinyddiaeth Amddiffyn, gyda chyfrifoldeb arbennig dros gyn-filwyr, ond gadawodd y llywodraeth yn ad-drefniad Mai 2006. Fe'i gwnaed yn Aelod o'r Cyfrin Gyngor ar 19 Gorffennaf 2006.
Ar 29 Ionawr 2010 cyhoeddodd Touhig nad oedd am ail sefyll i gadw ei sedd yn Etholiad Cyffredinol 2010.[5]
Ar 28 Mehefin 2010 fe'i dyrchafwyd i Dŷ'r Arglwyddi fel y Barwn Touhig, o Islwyn a Glansychan yn Sir Gwent.[6] Yn Nhŷ’r Arglwyddi gwasanaethodd fel llefarydd yr wrthblaid ar amddiffyn rhwng 2015 a 2017.
Yn 2011 dywedodd y byddai'n pleidleisio’n erbyn cryfhau pwerau deddfu’r Cynulliad yn Refferendwm ar bwerau Cynulliad Cenedlaethol Cymru 2011 [7]
Anrhydeddau
golyguDerbyniodd yr anrhydedd Gatholig Marchog Urdd San Sylvester gan y Pab ym 1991.
Cyfeiriadau
golygu- ↑ (2018, December 01). Touhig, Baron, (James Donnelly, (Don), Touhig) (born 5 Dec. 1947). WHO'S WHO & WHO WAS WHO Adalwyd 5 Ebrill 2019
- ↑ Monmouth Free Press 3rd Rhagfyr 2014 - Tributes paid to wife of former Islwyn MP Adalwyd 5 Ebrill 2019
- ↑ UK Politics BBC Chancellor's aide quits over leak Adalwyd 5 Ebrill 2019
- ↑ BBC UK Politics MPs suspended over leak[dolen farw] Adalwyd 5 Ebrill 2019
- ↑ BBC Labour Don Touhig, MP for Islwyn, is to stand down Adalwyd 5 Ebrill 2019
- ↑ BBC On 30 June 2010, former Labour minister Don Touhig took his seat as a new member of the House of Lords Adalwyd 5 Ebrill 2019
- ↑ Golwg 360 - Touhig yn dweud ‘Na’ ar y diwrnod ola’ Adalwyd 5 Ebrill 2019
| Senedd y Deyrnas Unedig | ||
|---|---|---|
| Rhagflaenydd: Neil Kinnock |
Aelod Seneddol | Olynydd: Chris Evans |