Edward Perkins Alexander

Edward Perkins Alexander
Enw llawn	Edward Perkins Alexander
Dyddiad geni	7 Awst 1863
Man geni	Sain Dunwyd
Dyddiad marw	26 Hydref 1931 (68 oed)
Lle marw	Holt, Wiltshire, Lloegr
Ysgol U.	Coleg Llanymddyfri
Prifysgol	Coleg yr Iesu, Caergrawnt
Gyrfa rygbi'r undeb
Gyrfa'n chwarae
Safle	Blaenwr
Clybiau amatur
1884-1887; 1887-?; 1888-1890	Clwb Rygbi Prifysgol Caergrawnt; CR Aberhonddu; Cymry Llundain
Timau cenedlaethol

Roedd Edward Perkins Alexander (7 Awst, 1863 - 26 Hydref, 1931) yn flaenwr rygbi'r undeb Gymreig rhyngwladol, oedd yn chwarae rygbi clwb dros Brifysgol Caergrawnt a Chymry Llundain a rygbi rhyngwladol i Gymru. Roedd Alexander hefyd yn cynrychioli sawl tîm criced, gan gynnwys Coleg Llanymddyfri.

Cefndir

Ganed Alexander ym 1863 ym Sain Dunwyd, yn fab i Thomas Alexander, ffarmwr ac Elizabeth (née Huntley) ei wraig. Addysgwyd ef yng Ngholeg Llanymddyfri ac ym 1883 graddiodd o Goleg yr Iesu, Caergrawnt. Wedi ymadael a'r coleg fu'n gweithio ar y fferm gyda'i dad. Wedi marwolaeth ei dad ym 1891 symudodd y teulu i bentref Holt, ger Bradford, lle fuont yn ffarmio gwartheg godro ar fferm o'r enw Glan yr Afon. Ym 1893 priododd â Lucy Tucker Mackay bu iddynt fab a merch. Bu farw yng Nglan yr Afon yn 68 mlwydd oed.

Gyrfa rygbi

Daeth Alexander i amlygrwydd fel chwaraewr rygbi gyntaf pan gafodd ei ddewis ar gyfer tîm Prifysgol Caergrawnt. Enillodd dri chrys glas am chwaraeon, gan chwarae mewn gemau Caergrawnt v Rhydychen ym 1884, 1885 a 1886. Ym 1885, tra oedd yn dal yn fyfyriwr yng Nghaergrawnt, cafodd ei ddewis ar gyfer tîm cenedlaethol Cymru yn eu gêm ym Mhencampwriaeth y Pedwar Gwlad yn erbyn yr Alban.^[1] Daeth i mewn i'r garfan i gymryd lle John Sidney Smith, roedd Alexander yn rhan o becyn naw dyn a oedd yn cynnwys pedwar chwaraewr a fyddai wedyn yn dod yn gapteiniaid tîm Cymru, Bob Gould, Tom Clapp, Willie Thomas a Frank Hill. Daeth y gêm i ben yn gyfartal 0-0, canlyniad gorau Cymru yn erbyn yr Alban hyd hynny. Ail-ddewiswyd Alexander ar gyfer dwy gêm ryngwladol nesaf Cymru, yn erbyn Lloegr a'r Alban ym Mhencampwriaeth y Pedair Gwlad 1886; a welodd Cymru yn defnyddio trefniant pedwar tri chwarter yn y gêm yn yr Alban, y tîm cyntaf i wneud hynny ar lefel ryngwladol. Er i Gymru golli'r ddwy gêm, cadwodd y dewiswyr ffydd gydag Alexander a chwaraeodd yng ngemau agoriadol a chau twrnamaint 1887. O dan gapteiniaeth Charlie Newman, bu Cymru’n gyfartal yn y gêm gyntaf yn erbyn Lloegr, ond disodlwyd Alexander ar gyfer gêm yr Alban gan Evan Richards. Roedd gêm yr Alban yn drychineb i Gymru, gyda thîm yr Alban yn sgorio 12 cais i ddim gan Gymru. Adenillodd Alexander ei safle ar gyfer gêm olaf y gyfres, pan oedd yn chwarae i Glwb Rygbi Aberhonddu, a welodd Cymru yn ennill diolch i gic is gan Arthur Gould.