Wicipedia

Eesti Mälu Instituut

Corff er addysgu, hyrwyddo a dadansoddi hanes gwladychu Estonia gan gyfundrefnau totalitaraidd

Sefydliad anllywodraethol yw'r Eesti Mälu Instituut (Sefydliad Cof Estonia neu Sefydliad Cof Hanesyddol Estonia) sy'n canolbwyntio ar ymchwilio i droseddau rhyfel a throseddau hawliau dynol a gyflawnwyd gan gyfundrefnau totalitaraidd ac ymchwil i ideolegau totalitaraidd a greodd gyfundrefnau o'r fath. Nod y Sefydliad yw rhoi trosolwg cynhwysfawr, gwrthrychol a rhyngwladol i’r cyhoedd yn gyffredinol o droseddau hawliau dynol a throseddau a gyflawnwyd gan gyfundrefnau totalitaraidd yn Estonia (yn ystod cyfnod gwladychu gan yr Almaen Natsïaidd a’r Sofietiaid) a thramor.

Eesti Mälu Instituut
Enghraifft o'r canlynolsefydliad Edit this on Wikidata
Dechrau/Sefydlu2008 Edit this on Wikidata
Ffurf gyfreithiolfoundation Edit this on Wikidata
PencadlysTallinn Edit this on Wikidata
Gwefanhttp://mnemosyne.ee/ Edit this on Wikidata
Pwyllgor Arbenigol Sefydliad Cof Estonia (2012)

Yn 2017, unodd yr Athrofa â'r Unitas Foundation, a ehangodd ffocws y Sefydliad, gan roi mwy o sylw i allgymorth rhyngwladol.[1]

Peidied drysu ag Eesti Instituut (Instiwit er hybu iaith a diwylliant Estonia dramor - fel y Goethe-Institut) na chwaith Eesti Keele Instituut (Institiwt yr iaith Estoneg).

Hanes golygu

 
Cynhaliodd Pwyllgor Arbenigwyr Dysgedig Rhyngwladol Sefydliad Cof Hanesyddol Estonia gyfarfod gwaith. Yn y llun, ch-dde; Pavel Žáček, Timothy Garton Ash a Kristian Gerner

Mae Sefydliad Cof Hanesyddol Estonia wedi bod yn ymchwilio i droseddau rhyngwladol a cham-drin hawliau dynol a gyflawnwyd gan gyfundrefnau totalitaraidd yn Estonia yn ogystal â'r ideolegau sydd wedi arwain at gyfundrefnau o'r fath ers 1998.[2]

Ei ragflaenydd oedd Comisiwn Rhyngwladol Estonia ar Ymchwilio i Droseddau yn Erbyn Dynoliaeth (Inimsusvastaste kuritegude Uurimise Eesti Rahvusvaheline Komisjon), a sefydlwyd gan yr Arlywydd Lennart Meri ym 1998. Ymchwiliodd y Comisiwn i'r troseddau yn erbyn dynoliaeth a gyflawnwyd yn Estonia yn ystod galwedigaethau'r Almaen a Sofietaidd yn seiliedig ar y diffiniadau hil-laddiad, troseddau yn erbyn dynoliaeth a throseddau rhyfel yn Statud Rhufain y Llys Troseddol Rhyngwladol 1998.

Sefydlodd Arlywydd Estonia, Toomas Hendrik Ilves, sefydlu Sefydliad Cof Hanesyddol Estonia yn 2008. Sefydlwyd y Sefydliad gan Leon Glikman, Rein Kilk, Jaan Manitski, Tiit Sepp, Hannes Tamjärv ac Indrek Teder.

Mae Sefydliad Cof Hanesyddol Estonia yn rhagori ar fframwaith Comisiwn Rhyngwladol Estonia ar gyfer Ymchwilio i Droseddau yn Erbyn Dynoliaeth yn yr ystyr iddo ddewis y Datganiad Cyffredinol o Hawliau Dynol a fabwysiadwyd gan y Cenhedloedd Unedig ym 1948 fel sail gyfreithiol ar gyfer ei ymchwil hanesyddol. Mae'r Sefydliad felly hefyd yn casglu data am droseddau hawliau dynol o'r fath a gyflawnwyd yn ystod y feddiannaeth Sofietaidd nad ydynt yn droseddau yn erbyn dynoliaeth trwy ddiffiniad cyfreithiol.

Yn 2017, unodd y Sefydliad â Sefydliad Unitas yn sefydliad newydd sy'n cyfuno ymchwil academaidd ar gyfundrefnau annynol (cyfrifoldeb Sefydliad Cof Hanesyddol Estonia yn flaenorol) â gweithgareddau ymwybyddiaeth y cyhoedd (cyfrifoldeb Sefydliad Unitas yn flaenorol). Mae'r sefydliad newydd yn parhau gyda'r enw Estonian Institute of Historical Memory.[3]

Prif weithgareddau golygu

 
Ystafell grogi carcharorion yng ngharchar Patarei, Tallinn lle cadwyd miloedd o Estoniaid dieuog

Amgueddfa Ryngwladol i Ddioddefwyr Comiwnyddiaeth golygu

Mae Sefydliad Cof Hanesyddol Estonia yn arwain prosiect sydd â'r nod o sefydlu Amgueddfa Ryngwladol i Ddioddefwyr Comiwnyddiaeth a chanolfan ymchwil ryngwladol gysylltiedig yng Ngharchar Patarei erbyn 2025.[4] Defnyddiwyd Patarei gan gyfundrefnau Sofietaidd a Natsïaidd trwy gydol yr 20fed ganrif ac mae'n un o brif symbolau braw gwleidyddol Sofietaidd i Estoniaid. Bydd yr amgueddfa'n cyflwyno troseddau a gyflawnwyd gan y cyfundrefnau Sofietaidd a Natsïaidd, gyda'r prif ffocws ar beirianwaith, ideoleg a throseddau cyfundrefnau comiwnyddol, gan symud o drosolwg lleol, i ddigwyddiadau yn Ewrop, i raddfa fyd-eang. Mae'r amgueddfa wedi'i chynllunio i arwynebedd o tua 5,000 metr sgwâr yn rhan ddwyreiniol yr adeilad, lle mae celloedd carchar dilys, siambr ddienyddio, coridorau, rhodfeydd carcharorion ac ati wedi'u cadw.[5]

Cofeb i Ddioddefwyr Comiwnyddiaeth 1940–1991 golygu

Ar 23 Awst 2018, urddwyd Cofeb Dioddefwyr Comiwnyddiaeth 1940-1991 Estonia yn Tallinn gan arlywydd Estonia, Kersti Kaljulaid. Ariannwyd y gofeb gan y wladwriaeth ac mae'r gofeb ei hun yn cael ei rheoli gan Sefydliad Cof Hanesyddol Estonia.

Cronfeydd data ar-lein golygu

Mae'r Sefydliad yn rheoli ac yn datblygu Cronfa Ddata Coffa Dioddefwyr Comiwnyddiaeth,[6] a chronfa ddata dioddefwyr Natsïaeth.[7] Mae'r ymchwil ynghylch y dioddefwyr yn parhau ac mae'r cronfeydd data yn cael eu diweddaru'n gyson.[8]

O ganlyniad i arswyd comiwnyddol, collodd Estonia tua 20% o'i miliwn o boblogaeth, gyda mwy na 75,000 ohonynt wedi'u llofruddio, eu carcharu neu eu halltudio.[9] Bu farw mwyafrif y dioddefwyr ymhell o gartref ac mae eu gweddillion yn gorwedd mewn beddau heb eu marcio mewn lleoliadau anhysbys. Mae Cofeb Dioddefwyr Comiwnyddiaeth ym Maarjamäe, a adeiladwyd ar achlysur canmlwyddiant Estonia yn 2018,[10] yn arddangos enwau hysbys mwy na 22,000 o bobl Estonia a gollodd eu bywydau o dan y drefn gomiwnyddol. Roedd y rhestrau o ddioddefwyr yn ganlyniad blynyddoedd o ymchwil a gynhaliwyd gan Gymdeithas Memento[11] a Sefydliad Cof Hanesyddol Estonia.[12] Rhan annatod o'r gofeb yw cronfa ddata electronig, sy'n cael ei rheoli a'i gweinyddu gan y Sefydliad ac sy'n rhestru mwy na 100,000 o enwau. Mae'r gronfa ddata yn cynnwys gwybodaeth am bobl a fu farw oherwydd terfysgaeth comiwnyddol a phobl a ryddhawyd o garchar neu alltudiaeth, ynghyd â data ar y dioddefwyr hynny nad yw eu tynged yn hysbys. Mae'r gronfa ddata yn darparu gwybodaeth sylfaenol am bersonau (enw, blwyddyn geni a marwolaeth), yn ogystal â data am aelodau o'i deulu a oedd yn destun gormes.[13] Mae'r Sefydliad yn diweddaru Cronfa Ddata Coffa Dioddefwyr Comiwnyddiaeth[14] yn rheolaidd yn unol â chanlyniadau ymchwil ac mewn cydweithrediad â theuluoedd y dioddefwyr.[15]

Ar 23 Awst, sef Diwrnod Cofio Ewropeaidd i Ddioddefwyr Staliniaeth a Natsïaeth, a elwir hefyd yn Ddiwrnod Rhuban Du, mae placiau coffa ychwanegol yn cael eu dadorchuddio bob blwyddyn sy'n dwyn enwau'r dioddefwyr hynny o gomiwnyddiaeth y mae eu tynged wedi'i datgelu ers agor y gofeb yn 2018. Efallai na fydd gwir ffigurau a manylion pawb o Estonia a ddiflannodd yn ystod alltudiadau torfol y 1940au ac mewn gorthrymiadau eraill yn ystod meddiannaeth Sofietaidd Estonia yn gwbl hysbys.[16]

Ymchwil a chyhoeddiadau golygu

Mae ymchwil y Sefydliad yn ymwneud ag ymddangosiad a lledaeniad ideoleg gomiwnyddol a'i amlygiadau gwahanol fel ideoleg y wladwriaeth gyda'r nod o atafaelu grym yn dreisgar a sefydlu unbennaeth y proletariat fel y'i gelwir, a hefyd ei gweithgaredd gwleidyddol cyfreithiol mewn cymdeithasau democrataidd. Gwrthrychau ymchwil yw'r dulliau o bropaganda comiwnyddol yn y cyfnod o weithgarwch tanddaearol tanddaearol yn ogystal ag mewn cyfundrefnau comiwnyddol, a'r modd o sicrhau rheolaeth gomiwnyddol. Maes ymchwil pwysig yw dylanwad ideoleg gomiwnyddol ac etifeddiaeth rheolaeth cyfundrefnau comiwnyddol mewn cymdeithasau democrataidd yn yr 21g.[17] Mae'r Sefydliad yn cynnal cystadlaethau ysgoloriaeth ac yn cefnogi ysgolheigion (gwyddonwyr cymdeithasol, yn bennaf haneswyr, gwyddonwyr gwleidyddol a chyfreithwyr) mewn meysydd ymchwil cyfatebol. Mae ymchwilwyr y Sefydliad yn cymryd rhan mewn cynadleddau rhyngwladol yn ogystal â phrosiectau ymchwil rhyngwladol.[18] Mae'r Athrofa hefyd yn cyhoeddi ei hymchwil academaidd a'i thrafodion yn Saesneg.[19]

Arddangosfeydd golygu

Mae'r Sefydliad wedi curadu arddangosfeydd amrywiol, yn fwyaf nodedig yr ardal arddangos Comiwnyddiaeth yw Carchar[21] yng Ngharchar Patarei yn Tallinn, sef cam cyntaf datblygiad yr Amgueddfa Ryngwladol i Ddioddefwyr Comiwnyddiaeth yn y dyfodol. Mae'r Sefydliad hefyd wedi llunio llawer o arddangosfeydd dros dro, yn fwyaf diweddar Comiwnyddiaeth a Terfysgaeth,[20] a The “Liberator” Arrived,[21] sydd ill dau ar gael ar-lein hefyd.[22][23]

Addysg ac ymwybyddiaeth y cyhoedd golygu

Mae'r Sefydliad yn rheoli ac yn datblygu sawl llwyfan addysgol, megis y wefan ar Holocost yn Estonia Occupied 1941–1944,[26] gwersyll crynhoi Klooga a Chofeb yr Holocost[24] a phorth addysg hanes Pontio'r Baltig (Bridging the Baltic).[25] history education portal.[26]

Mae'r Sefydliad yn cynnig rhaglenni addysgol a hyfforddiant i athrawon, gweithwyr ieuenctid, disgyblion a myfyrwyr prifysgol. Mae hefyd yn cyhoeddi ac yn dosbarthu deunyddiau addysgol amrywiol sy'n hysbysu'r cyhoedd yn gyffredinol am hanes cyfundrefnau comiwnyddol.[27]

Mae'r Sefydliad yn trefnu digwyddiadau coffa blynyddol sy'n ymroddedig i ddioddefwyr troseddau yn erbyn dynoliaeth a'r gwrthwynebiad yn erbyn cyfundrefnau annynol ar achlysur Diwrnod Rhyngwladol Cofio'r Holocost, alltudio Mawrth, alltudio Mehefin, Diwrnod y Rhuban Du a Diwrnod Ymladd Gwrthsafiad.[28]

Casglu Ein Stori golygu

Mae Casglu ein Stori (Estoneg: Kogu Me Lugu, hefyd yn cael ei gyfieithu fel 'We're Collecting The Story' and 'Our Entire Story') yn borth hanes llafar ac ystorfa fideo a lansiwyd yn 2013. Mae'r wefan yn cael ei rheoli a'i datblygu gan Sefydliad Cof Hanesyddol Estonia. Mae'r porth yn casglu, cadw a rhannu straeon teuluol o Estoniaid o bob rhan o'r byd, gan ganolbwyntio ar atgofion pobl a gafodd eu gormesu gan y cyfundrefnau Sofietaidd neu Natsïaidd, pobl a ddihangodd o Estonia yn ystod galwedigaethau'r cyfundrefnau dywededig neu a gyrhaeddodd Estonia o ganlyniad i y galwedigaethau. Defnyddir yr atgofion a gasglwyd ar gyfer datblygu deunyddiau addysgol, ymchwil, a chodi ymwybyddiaeth y cyhoedd yn Estonia a mannau eraill.[29]

CommunistCrimes.org golygu

Mae CommunistCrimes.org yn gronfa ddata sy'n canolbwyntio ar ffeithiau ac ymchwil i ideoleg a chyfundrefnau comiwnyddol o safbwynt byd-eang. Nod y porth yw codi ymwybyddiaeth am y troseddau yn erbyn dynoliaeth a gyflawnir gan gyfundrefnau comiwnyddol ledled y byd. Mae Sefydliad Cof Hanesyddol Estonia yn cydweithio'n rhyngwladol â haneswyr ac ymchwilwyr annibynnol y mae eu maes pwnc yn gyfundrefnau comiwnyddol ac sy'n ymdrechu i ddiffinio sut ac i ba raddau y sarhawyd hawliau dynol yn fyd-eang.[30]

Cydweithio â sefydliadau tebyg golygu

Mae'r Sefydliad yn aelod o'r Platform of European Memory and Conscience.[31]

Ymunodd Estonia â'r European Network of Remembrance and Solidarity (ENRS) fel aelod arsyllol.[32]

Gweler hefyd golygu

Cyfeiriadau golygu

  1. ↑ valik/teadaanne?teate_number=1139712 "Ametlikud teadaanded" Check |url= value (help).
  2. ↑ "About". Estonian Institute of Historical Memory. Cyrchwyd 11 January 2022.
  3. ↑ "Ametlikud teadaanded".
  4. ↑ "Museum 2025 – About the project".
  5. ↑ "International Museum for the Victims of Communism".
  6. ↑ "Estonia's Victims of Communism 1940–1991". Cyrchwyd 27 January 2021.
  7. ↑ "Estonians in German Concentration Camps Database".
  8. ↑ "Education and Public Awareness".
  9. ↑ "Estonia's Victims of Communism 1940–1991".
  10. ↑ "Gallery: Victims of Communism Memorial opened in Tallinn". ERR News.
  11. ↑ "Memento society".
  12. ↑ "A memorial for the Estonian victims of communism in Maarjamäe is open | Ministry of Justice". 23 August 2018.
  13. ↑ "The Memorial's Database".
  14. ↑ "Estonia's Victims of Communism 1940–1991".
  15. ↑ "Education and Public Awareness".
  16. ↑ "Names to be added to victims of communism memorial at Sunday ceremony". ERR News.
  17. ↑ "Publications | The Estonian Institute of Historical Memory".
  18. ↑ "Research | The Estonian Institute of Historical Memory".
  19. ↑ "Publications | The Estonian Institute of Historical Memory".
  20. ↑ "Notorious Patarei Prison reopens to visitors".
  21. ↑ "Exhibition on Red Army Terror opens on Freedom Square".
  22. ↑ "The "Liberator" Arrived".
  23. ↑ "Communism and Terror".
  24. ↑ "Klooga concentration camp and Holocaust Memorial".
  25. ↑ "Bridging the Baltic". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2021-12-19.
  26. ↑ "Education and Public Awareness | The Estonian Institute of Historical Memory".
  27. ↑ "Education and Public Awareness | The Estonian Institute of Historical Memory".
  28. ↑ "Education and Public Awareness | The Estonian Institute of Historical Memory".
  29. ↑ "KoguMeLugu".
  30. ↑ "CommunistCrimes".
  31. ↑ "Members | Platform of European Memory and Conscience".
  32. ↑ "Estonia has joined the ENRS as an observer member | ENRS".

Dolenni allanol golygu

  Eginyn erthygl sydd uchod am Estonia. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Eesti_Mälu_Instituut&oldid=11798207"