Eisteddfod Genedlaethol Cymru Aberystwyth 1916
Cynhaliwyd Eisteddfod Genedlaethol Cymru 1916 yn Aberystwyth, Sir Ceredigion.
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | un o gyfres reolaidd o wyliau  |
|---|---|
| Dyddiad | 1916 |
| Cyfres | Eisteddfod Genedlaethol Cymru |
| Gwladwriaeth | y Deyrnas Unedig |
Yng nghystadleuaeth y Gadair, ar destun "Ystrad Flur", derbyniwyd tair awdl, yn dwyn yr enwau Penbanc, Y Fantell Fair ac Eldon. Gwelwyd rhaniad eglur rhwng dau o'r beirniaid rhwng y ddau olaf. Yn ôl John Morris-Jones, roedd gwaith Y Fantell Fair yn "frith o wallau", tra bod Eldon yn cynnig "newydd-deb yn ei drefniant"; ei gasgliad oedd y dylid gwybrwyo'r ail. Disgrifiodd J.J. Williams y ddau yn rhagorol, ac Eldon "yn rhydd o'r brychau sy'n anurddo cerdd Y Fantell Fair". Disgrifa gwaith Eldon fel "Awdl o cameos...awdl anghyfartal" tra bod Y Fantell Fair wedi llwyddo "i ddal y peth anghyffrwdd hwnnw a eliwr yn awyrgylch". Wedi pwyso a mesur, barnodd yntau mai Y Fantell Fair oedd orau. Ni chafywd sylw gan y trydydd beirniad, Parch. R. Williams (Berw), heblaw ei fod yn hollol gydolygu â'r Athro John Morris-Jones. Oherwydd hynny, dyfarnwyd y gadair i Eldon, sef John Ellis Williams, gweinidog o Fangor,[1] gan siomi Y Fantell Wen, sef Hedd Wyn, a aeth ymlaen i ennill y gadair yn Eisteddfod Genedlaethol Cymru Penbedw 1917.
Flynyddoedd lawer yn ddiweddarach, ysgrifennodd Alan Llwyd, mai "awdl o fân ddarluniau yw awdl J. Ellis Williams, ond ni cheir yn y gerdd unrhyw unoliaeth neu artistri o ran cynllun", a'r "gwir yw mai cystadleuaeth rhwng bardd athrylithgar diaddysg a bardd addysgedig diathrylith oedd hon, ac aeth y purydd ieithyddol, John Morris-Jones, am yr awdl ramadegol gywir*[2]
| Cystadleuaeth | Teitl y Darn | Ffugenw | Enw |
|---|---|---|---|
| Y Gadair | Ystrad Fflur | Eldon | John Ellis Williams |
| Y Goron (*) | Pedair telyneg | - | Rhannu'r wobr rhwng John Jenkins (Gwili) a Wil Ifan |
(*) Ni chynigiwyd Coron.
Gweler hefyd golygu
- Eisteddfod Genedlaethol Cymru – hanes yr Eisteddfod Genedlaethol
- Eisteddfod Genedlaethol Cymru Aberystwyth – achlysuron eraill pan gynhaliwyd yr Eisteddfod yn Aberystwyth