Eurfyl ap Gwilym

Mae Eurfyl ap Gwilym (ganed 14 Tachwedd 1944) yn economegydd o Gymru yn wreiddiol o Benparcau, maesdref o Aberystwyth, Ceredigion, yn aelod blaenllaw o Blaid Cymru, a Dirprwy Gadeirydd Cymdeithas Adeiladu'r Principality.

Eurfyl ap Gwilym
Ganwyd	14 Tachwedd 1944  Cymru
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	Coleg y Brenin
Galwedigaeth	gwleidydd, economegydd
Plaid Wleidyddol	Plaid Cymru

Fe'i haddysgwyd yn Ysgol Ramadeg Ardwyn, Aberystwyth ac yn King's College London (BSc, PhD).

Ynghyd â'i yrfa wleidyddol mae'n hysbys am ei storïau a'i hwyl mathemategol gyda'i deulu, yn ei amser hamdden mae'n mwynhau teithiau hir gyda'i wyrion (Nia, Rhydian, Megan Callaghan, Leonora, Claudia Lynn) a'i gŵn.

Gyrfa broffesiynol

Mae Dr ap Gwilym yn Ddirprwy Gadeirydd Cymdeithas Adeiladu'r Principality, cymdeithas cydfuddiannol fwyaf Cymru. Mae hefyd yn gyfarwyddwr Nemo Personal Finance Ltd a Loan Link Ltd a Chadeirydd Ymddiriedolwyr Cynllun Pensiwn y Gymdeithas. Mae ei gyfarwyddiaethau eraill yn cynnwys Cyfarwyddwr iSOFT Group ccc, NCC Group plc a Pure Wafer ccc.

Gyrfa wleidyddol

Bu Dr ap Gwilym yn aelod o Blaid Cymru ers 1963. Mae'n arbenigwr economeg sy'n gynghorydd hir i Blaid Cymru, ac ef oedd ymgeisydd cyntaf o'r blaid i gyhoeddi ei ymgeisyddiaeth yn ffurfiol ar gyfer dyrchafu i Dŷ'r Arlgwyddi. Yn ddiweddar fe wnaeth Plaid waredu ei wrthwynebiad i anfon aelodau i Dŷ'r Arglwyddi mewn ymateb i newidiadau cyfansoddiadol sy'n rhoi'r pŵer i'r ail siambr feto ar gynigion deddfu a gyflwynwyd gan Gynulliad Cenedlaethol Cymru.

Fel dyn busnes fe weithredodd fel llais lled-annibynnol i gostio addewidion a gwariant maniffesto etholiad Plaid ar gyfer Etholiad Cynulliad Cenedlaethol Cymru 2016.

Am nifer o flynyddoedd bu'n argymell diwygiad o Fformiwla Barnett, sy'n pennu faint o arian y mae Cymru yn ei dderbyn gan y Trysorlys. Mae'n dadlau pe bai fformiwla newydd yn seiliedig ar angen wedi'i gyflwyno, byddai gan Gymru hawl i gannoedd o filiynau o bunnoedd ychwanegol y flwyddyn.

Cododd proffil cyhoeddus Dr ap Gwilym ymhellach ar ôl cyfweliad â Jeremy Paxman ar raglen materion cyfoes y BBC, Newsnight. Yn y cyfweliad, heriodd Dr ap Gwilym Paxman ar amrywiaeth o ffigurau economaidd, gan ddweud wrtho "gwneud eich gwaith cartref" pan nad oedd y ffigurau hynny ar gael yn rhwydd. Derbyniodd recordiad o'r cyfweliad dros 90,000 o ymweliadau ar YouTube o fewn y dyddiau cyntaf ar ôl i ryddhau gael ei rhyddhau a grŵp Facebook a sefydlwyd yn groes i Dr ap Gwilym a dderbyniodd dros 1,200 o gefnogwyr yn yr un cyfnod.

Siaradodd ar ddarllediad o Radio Yes Cymru o Eisteddfod Caerdydd 2018 gan drafod heriau a manteision annibyniaeth i Gymru a hefyd hanes 'radio ceiliog' yr 'orsaf radio' a sefydlwyd gan genedlaetholwyr ac aelodau Plaid Cymru a dorodd ar draws y system ddarlledu yn yr 1950au hwyr er mwyn ennill rhagor o ddarlledu Cymraeg a Chymreig ac hawl i Blaid Cymru gael darllediadau gwleidyddol.

Dolenni

• Proffil ar wefan Cymdeithas Adeiladu'r Principality Archifwyd 2011-07-20 yn y Peiriant Wayback
• Proffil yn y Western Mail, 7 Ionawr 2008
• Wales on Sunday, 27 Ionawr 2008: "Name put forward for a peerage"
• BBC News Website, 26 Ionawr 2008: "Nominated as Plaid Cymru Peer".
• Wales Online: "Doc gives Paxman a roasting"
• "Paxman nailed by Plaid Cymru economist" ar YouTube