Franz Anton Mesmer

Meddyg o'r Almaen oedd Franz Anton Mesmer (23 Mai 1734 – 5 Mawrth 1815) sydd yn nodedig am ddamcaniaethu magnetedd anifeilaidd (mesmeriaeth).

Franz Anton Mesmer
Franz Anton Mesmer
Ganwyd	Franciscus Antonius Mesmer  23 Mai 1734  Iznang
Bu farw	5 Mawrth 1815  Meersburg
Man preswyl	Paris, Fienna, Frauenfeld
Dinasyddiaeth	yr Ymerodraeth Lân Rufeinig
Addysg	Meddyg Meddygaeth
Alma mater	Prifysgol Dillingen Prifysgol Ingolstadt Prifysgol Fienna
Galwedigaeth	meddyg, magnetizer, seryddwr
Cyflogwr	Society of Universal Harmony
Prif ddylanwad	Maximilian Hell
Tad	Anton Mesmer
Mam	Maria Ursula Mesmer
Priod	Anna Maria von Posch
Perthnasau	Joseph Conrad Mesmer, Franz von Posch
Gwobr/au	dinasyddiaeth anrhydeddus
llofnod

Ganed ym mhentref Iznang, ar lannau'r Bodensee, ger Konstanz, a oedd yn esgob-dywysogaeth yn rhan o'r Ymerodraeth Lân Rufeinig. Astudiodd feddygaeth ym Mhrifysgol Fienna dan diwtoriaeth yr Iseldirwyr Gerard van Swieten ac Anton de Haen. Ymddiddorodd Mesmer mewn seryddiaeth a sêr-ddewiniaeth, ac yn ei draethawd ymchwil (1766) tynnodd yn drwm ar waith Richard Mead wrth ddadlau bod atyniadau disgyrchol y planedau yn dylanwadu ar iechyd dynol drwy effeithio ar hylif anweladwy sydd i'w ganfod y tu mewn i bethau byw.

Ym 1775 newidiodd Mesmer ei ddamcaniaeth o "ddisgyrchedd anifeilaidd" yn "fagnetedd anifeilaidd", gan honni bod yr hylif anweladwy yn y corff yn rhwym wrth ddeddfau magneteg. Dadleuodd taw rhwystrau i lif yr hylif sydd yn achosi salwch, a bod modd cael gwared â'r rhwystrau drwy fwrw'r claf i berlewyg. Ar sail ei ddamcaniaeth, datblygodd Mesmer ddull therapiwtig o drin cleifion mewn sesiynau egnïol a oedd yn anelu at achosi deliriwm a chonfylsiynau er mwyn adfer cytgord hylifol y corff.

Aeth Mesmer i Baris ym 1778, wedi i'w gyfoedion yn Fienna ei gyhuddo o grachfeddygaeth, ac yno ailsefydlodd ei bractis. Denodd nifer fawr o gleifion a chefnogwyr i'w syniadau, yn ogystal â gwrthwynebiad oddi wrth gyd-feddygon. Ym 1784 penododd y Brenin Louis XVI gomisiwn o wyddonwyr a meddygon, yn eu plith Benjamin Franklin ac Antoine-Laurent Lavoisier, i archwilio dulliau Mesmer. Dyfarnodd y comisiwn nad oedd tystiolaeth wyddonol i brofi tybiaethau Mesmer, a dirywiai'r mudiad wedi hynny. Bu farw Franz Mesmer ym Meersburg, Uchel Ddugiaeth Baden, yn 80 oed.