Gernika

Tref yn nhalaith Bizkaia yng Nghymuned Ymreolaethol Gwlad y Basg yw Gernika (Basgeg: Gernika, Sbaeneg: Guernica). Gyda thref gyfagos Lumo ("Luno" yn Sbaeneg) mae'n ffurfio ardal ddinesig Gernika-Lumo, sydd â phoblogaeth o 17,050 (2023).

Gernika

Math	bwrdeistref Sbaen
Prifddinas	Gernika-Lumo
Poblogaeth	17,050
Sefydlwyd	1366
Pennaeth llywodraeth	José María Gorroño Echebarrieta
Cylchfa amser	UTC+01:00
Gefeilldref/i	Pforzheim, Boise, Berga
Iaith/Ieithoedd   swyddogol	Basgeg
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Q107556238
Sir	Busturialdea
Gwlad	Sbaen
Arwynebedd	8.6 km²
Uwch y môr	10 ±1 metr
Yn ffinio gyda	Ajangiz, Arratzu, Errigoiti, Forua, Kortezubi, Muxika
Cyfesurynnau	43.3169°N 2.6767°W
Cod post	48300
Swydd pennaeth   y Llywodraeth	maer Guernica y Lumo
Pennaeth y Llywodraeth	José María Gorroño Echebarrieta
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Mae Gernika o bwysigrwydd mawr yn hanes Gwlad y Basg, oherwydd y cyfarfodydd a gynhelid dan dderwen Gernika, a elwid y Gernikako Arbola. Daeth y cyfarfodydd hyn yn symbol o hawliau traddodiadol Gwlad y Basg. Ar 26 Ebrill, 1937, bomiwyd Gernika gan awyrennau Almaenig oedd yn ymladd dros Fransisco Franco yn Rhyfel Cartref Sbaen. Dyma oedd un o ymosodiadau cyntaf Luftwaffe yr Almaen Natsiaidd. Disgrifiwyd yr ymosodiad gan Winston Churchill fel "an experimental horror". I gofio'r ymosodiad, codwyd Amgueddfa Heddwch yn y ddinas.

Ysbrydolodd hyn ddarlun enwog Pablo Picasso: Guernica (llun).

Hanes

Sefydlwyd Gernika gan yr Iarll Tello ar 28 Ebrill 1366 ar groesffordd bwysig; y ffordd rhwng Bermeo a Durango ar y naill law a'r ffordd rhwng Bilbao ac Elantxobe ar y llall. Mae pwysigrwydd y lleoliad hefyd yn y ffaith ei fod ar lan afon ble angorai llongau ym mhorthladd Suso.