Glesyn y celyn

Glesyn y celyn
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas:	Animalia
Ffylwm:	Arthropoda
Dosbarth:	Insecta
Urdd:	Lepidoptera
Teulu:	Lycaenidae
Genws:	Celastrina
Rhywogaeth:	C. argiolus
Enw deuenwol
	Celastrina argiolus; (Linnaeus, 1758)
Cyfystyron
	Papilio cleobis Sulzer, 1776.; Papilio thersanon Bergstrasser, 1779.; Papilio argyphontes Bergstrasser, 1779.; Papilio argalus Bergstrasse, 1779.; Papilio (Argus) marginatus Retzius, 1783.; Lycaenopsis argiolus calidogenita Verity, 1919.; Lycaenopsis argiolus britanna Verity, 1919.

Glöyn byw sy'n perthyn i urdd y Lepidoptera yw glesyn y celyn, sy'n enw gwrywaidd; yr enw lluosog ydy gleision y celyn; yr enw Saesneg yw Holly Blue, a'r enw gwyddonol yw Celastrina argiolus.^[1]^[2]^[3] Glesyn yr eiddew yw enw arall arno. Mae i'w ganfod drwy Ewrop, Asia a Gogledd America; fe'i cofnodwyd yng Ngallt Melyd ym Mai 2012 ac yn 2013.^[4]

Gellir dosbarthu'r pryfaid (neu'r Insecta) sy'n perthyn i'r Urdd a elwir yn Lepidoptera yn ddwy ran: y gloynnod byw a'r gwyfynod. Mae'r dosbarthiad hwn yn cynnwys mwy na 180,000 o rywogaethau mewn tua 128 o deuluoedd.

Wedi deor o'i ŵy mae glesyn y celyn yn lindysyn sy'n bwyta llawer o ddail, ac wedyn mae'n troi i fod yn chwiler. Daw allan o'r chwiler ar ôl rhai wythnosau. Mae pedwar cyfnod yng nghylchred bywyd glöynnod byw a gwyfynod: ŵy, lindysyn, chwiler ac oedolyn.

Lliw

Mae ei adenydd yn arian-las golau gyda smotiau gwynion.

Bwyd

Daw ei henw o'r planhigyn mae'n hoff iawn o'i fwyta - sef dail y gelyned (Ilex aquifolium). Mae rhai ohonyn nhw'n bwyta amrywiaeth o ddail planhigion o fathau eraill hefyd.^[5]

Lleoliad

Fe'i canfyddir yng Ngogledd America, America Canol, Ewrasia a De Asia. Gellir ei weld, felly, rhwng Chitral ym Mhacistan i Kumaon yn India.

Isadain

Ffenoleg yng Nghymru

Cofnodion unigol diweddar

Dwy genhedlaeth y flwyddyn: Mawrth, 2 gofnod (de Lloegr); Ebrill, 5 (3 yn ne Lloegr); Mai, 12; Mehefin, 3; Gorffennaf 0; Awst 10; Medi, 1 ^[6]

Y Genhedlaeth Gyntaf

Glesyn y Celyn yn ardal Gallt Melyd, Mai 22, 2012. Cyfeirnod grid: SJ 059805
7 Mai 2013: “Glesyn y celyn yn mynd a dod trwy'r pnawn yn yr ardd ddoe hefyd - y cyntaf eleni”. Ni fu’n dywydd tan heddiw i groesawu’r cyfaill hwn i’r ardd. Fe all ymddangos ym mis Ebrill mewn blynyddoedd ffafriol?
Dyma’r blynyddoedd y cafwyd glesynnod celyn ym mis Ebrill yn ôl Tywyddiadur Llên Natur, Waunfawr:

Towyn, Abergele, 11 Ebrill 1923; Dyfnaint 20 Ebrill 1992; Kew, Llundain: 30 Ebrill 1994; Ynys Môn: 10 Ebrill 2003*; Llanfairfechan: 19 Ebrill 2004; Dyfnaint: 11 Ebrill 2007* (ac eto y flwyddyn hon yn Waunfawr ar yr 21ain); Dyfnaint: 22 Ebrill 2008*

(*sef blynyddoedd â gwanwyn cynhesach nag arfer (t-sum+5.5 yn fwy na 400C ar y 31 Mai. Cyfartaledd 1995-2012: 380C. Dim gwybodaeth cyn 1995. Y flwyddyn 2004 yn eithriad - ond hwnnw o ardal cynhesach yn ne Lloegr.)^[7]

Yr ail Genhedlaeth

Anterth ym mis Awst yng Nghymru [1]

Gweler hefyd

Cyfeiriadau

↑ Gwefan Cyngor Cefn Gwlad Cymru. Cyngor Cefn Gwlad Cymru. Adalwyd ar 29 Chwefror 2012.
↑ Geiriadur enwau a thermau ar Wefan Llên Natur. Adalwyd 13/12/2012.
↑ Cerdyn: argiolus in LepIndex. Adalwyd 14 Hydref 2006.^{[dolen farw]}
↑ "Gwefan Llên Natur; Rhifyn 64; adalwyd 03 Mehefin 2013" (PDF). Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 2013-09-24. Cyrchwyd 2013-06-02.
↑ "Butterfly Conservation A-Z of butterflies". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2010-06-20. Cyrchwyd 2012-06-04.
↑ Tywyddiadur
↑ Data: Huw Jones, Waunfawr

[1] Gwefan Cyngor Cefn Gwlad Cymru. Cyngor Cefn Gwlad Cymru. Adalwyd ar 29 Chwefror 2012.

[2] Geiriadur enwau a thermau ar Wefan Llên Natur. Adalwyd 13/12/2012.

[LepIndex_argiolus-3] Cerdyn: argiolus in LepIndex. Adalwyd 14 Hydref 2006.^{[dolen farw]}

[4] "Gwefan Llên Natur; Rhifyn 64; adalwyd 03 Mehefin 2013" (PDF). Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 2013-09-24. Cyrchwyd 2013-06-02.

[5] "Butterfly Conservation A-Z of butterflies". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2010-06-20. Cyrchwyd 2012-06-04.

[6] Tywyddiadur

[7] Data: Huw Jones, Waunfawr

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]