Gallt Melyd

pentref yn Sir Ddinbych

Pentref yng ngogledd Sir Ddinbych rhwng Prestatyn a Diserth yw Gallt Melyd("Cymorth – Sain" ynganiad ) (weithiau Allt Melyd; Saesneg: Meliden).[1]

Gallt Melyd
Mathpentref Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirPrestatyn Edit this on Wikidata
GwladBaner Cymru Cymru
Cyfesurynnau53.3167°N 3.4167°W Edit this on Wikidata
Cod OSSJ059807 Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
AC/auGareth Davies (Ceidwadwyr)
AS/auNodyn:Swits Dyffryn Clwyd i enw'r A
Map

Hanes golygu

Tyst i bresenoldeb pobl yn yr ardal yn Oes yr Efydd neu ddiwedd Oes Newydd y Cerrig yw Crug Tŷ Draw, sy'n un o dros 400 o grugiau crwn yng Nghymru.

Tyfodd y pentref wrth i fwyngloddiau plwm a chwareli calchfaen yr ardal agor ar ddiwedd y 18g ac i mewn i'r ganrif olynnol. Enwir y pentref ar ôl Sant Melyd, ac mae'r eglwys yn gysegredig iddo.

Addysg a hamdden golygu

Mae'r hen reilffordd rhwng Prestatyn a Diserth yn rhan o Llwybr y Gogledd (Prestatyn - Bangor) erbyn heddiw. Mae gan y pentref gwrs golff naw twll.

Ysgol Gynradd Sant Melyd yw'r ysgol leol.

Eglwys Sant Melyd golygu

Yng nghanol y pentref saif Eglwys Sant Melyd a chyfeirir at ei bodolaeth yn 1086 yn Llyfr Dydd y Farn - o bosib allan o bren.[2] Mae'r adeilad presennol wedi'i chodi dros sawl canrif, gyda rhannau gorllewinol ohoni'n dyddio'n ôl i'r 1200au cynnar. Mae'r fynwent a'r lleoliad, fodd bynnag, yn llawer hŷn; gan ei bod yn gron, gwyddom ei bod yn fan addoli yng nghyfnod y Celtiaid.[3] Mae waliau'r rhan yma sy'n perthyn i'r Oesoedd Canol yn llawer mwy trwchus na'r gweddill, gan fod eu pwrpas yn amddiffynnol-filwrol. Yn y wal hon ceir ffenest rosyn gyda darlun o Grist y Brenin ynddi. Arferai'r ffenest hon oleu'r galeri yng nghefn yr egwys, ond mae honno wedi'i thynu i lawr ers tro.

Ceir yma fedyddfaen sydd wedi'i dyddio'n ôl i 1175.

Cyfeiriadau golygu

  1. British Place Names; adalwyd 14 Hydref 2022
  2. Meliden yn Llyfr Dydd y Farn (Domesday Book)
  3. Nodiadau o daflen gan yr Eglwys yng Nghymru
 
Comin Wikimedia
Mae gan Gomin Wikimedia
gyfryngau sy'n berthnasol i:


Oriel golygu