Cytundeb Maastricht

Arwyddwyd Cytundeb Maastricht (ei henw iawn yw Cytundeb yr Undeb Ewropeaidd) ym Maastricht gan aelod-wladwriaethau y Cymuned Ewropeaidd ym 1992 i greu yr Undeb Ewropeaidd ar ôl trafodaethau ar gyfer undeb ariannol ac undeb gwleidyddiol.

Cytundeb Maastricht

Enghraifft o'r canlynol	Cytundeb gan yr Undeb Ewropeaidd
Dyddiad	7 Chwefror 1992
Iaith	Daneg, Almaeneg, Saesneg, Sbaeneg, Ffrangeg, Gwyddeleg, Eidaleg, Iseldireg, Portiwgaleg
Lleoliad	Maastricht
Prif bwnc	Three pillars of the European Union
Gwladwriaeth	Yr Iseldiroedd
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

O ganlyniad i'r cytundeb cyflwynwyd arian sengl yr UE, yr Ewro a strwythur tair colofn yr Undeb:

• Colofn y gymuned
• Colofn polisi tramor a diogelwch cyffredin (colofn CFSP) a
• Colofn cyfiawnder a materion mewnol (colofn JHA).

Sylfaen y golofn CFSP yw cydweithrediad gwleidyddiol Ewropeaidd (EPC). Colofn JHA sy'n golygu cydweithrediad ar gyfer atal tor-cyfraith, cyfiawnder troseddol, cyfiawnder sifil, noddfa a mewnfudiad.

Roedd y Gymuned Ewropeaidd yn canolbwyntio ar faterion economaidd a masnachol. Roedd y Comisiwn Ewropeaidd a'r Llys Cyfiawnder Ewrop yn annibynnol o lywodraethau'r aelod-wladwriaethau ac yn nerthol iawn. Etholwyd Senedd Ewrop gan drigolion y Gymuned Ewropeaidd. Roedd llywodraethau'r aelod-gwladwriaethau yn rhannu pŵer ac ers canol y 1980au yn bennaf drwy bleidlais fwyafrifol a thrwy hynny roedd sefydliadau rhyngwladol yn fwy nerthol na llywodraethau cenedlaethol.

Roedd dadl am gyfrifoldebau ar gyfer polisi tramor, milwrol a materion troseddol: roedd rhai eisiau eu trosglwyddo i'r Gymuned Ewropeaidd, ac eraill eisiau i'r llywodraethau cenedlaethol fod yn gyfrifol amdanynt. Fel cyfaddawd cyflwynwyd strwythur tair colofn er mwyn gwahanu'r cyfrifoldebau economaidd a thraddodiadol (megis colofn y Gymuned) i'r materion newydd (sef colofn CFSP a cholofn JHA).

Arwyddwyd Cytundeb Maastricht ar 7 Chwefror, 1992 ym Maastricht yn yr Iseldiroedd, lle bu trafodaethau terfynol ym mis Rhagfyr 1991. Daeth i rym ar 1 Tachwedd, 1993 a cafodd ei diwygio sawl gwaith ers hynny.

Cytundebau, strwythur a hanes yr Undeb Ewropeaidd
1951/1952	1957/1958	1965/1967	1992/1993	1997/1999	2001/2003	2007/2009 (?)
			U N D E B   E W R O P E A I D D   ( U E )
Cymuned Ewropeaidd Glo a Dur (CEGD)
	Cymuned Economaidd Ewropeaidd (CEE)		Cymuned Ewropeaidd (CE)
	Cymuned Ewropeaidd Ynni Atomig (Euratom)
		Tair Cymuned Ewropeaidd: CEGD, CEE ac Euratom	Cyfiawnder a Materion Cartref
				Heddlu a Chydweithrediad Cyfreithiol mewn Materion Trosedd
			Polisi Tramor a Diogelwch Cyffredin (PTDC)
Cytundeb Paris	Cytundebau Rhufain	Cytundeb Cyfuno	Cytundeb Maastricht	Cytundeb Amsterdam	Cytundeb Nice	Cytundeb Lisbon
			"Tri philer yr Undeb Ewropeaidd" (y Cymunedau Ewropeaidd, y PTDC, a Heddlu a Chydweithrediad Cyfreithiol)