Henry Powell Ffoulkes

Clerigwr Anglicanaidd o Gymru ac awdur llyfrau am yr Ysgol Sul oedd Henry Powell Ffoulkes (2 Ionawr 1815 – 26 Ionawr 1886).

Henry Powell Ffoulkes
Ganwyd	2 Ionawr 1815  Stanstead Bury
Bu farw	26 Ionawr 1886
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	clerig, llenor

Nodyn am ei enw

Foulkes yw'r enw sy'n cael ei ddefnyddio gan y Bywgraffiadur, ond Ffoulkes sy'n cael ei ddefnyddio ym mron pob dogfen arall gan gynnwys H. B. Thomas, A History of the Diocese of St. Asaph, Alumni Oxonienses, a chofnodion cyfrifiad.

Cefndir

Ganwyd Ffoulkes yn Stanstead Bury, Swydd Hertford yn blentyn i John Powell Ffoulkes a Caroline Mary (née Jocelyn) ei wraig. Roedd y teulu a'i wreiddiau yn Sir Ddinbych. Cafodd ei addysgu yn Ysgol Caer, Ysgol Bonedd yr Amwythig a Choleg Balliol, Rhydychen, lle graddiodd ym 1837 gyda BA 4ydd dosbarth Literae Humaniores (llenyddiaeth glasurol Lladin a Groeg).

Gyrfa

Ym 1839 ordeiniwyd ef yn ddiacon ac offeiriad gan Esgob Llanelwy. Penodwyd ef yn gurad Helygain. Yn 1840 penodwyd ef yn guradur cyflogedig Eglwys Sant Mathew, Bwcle gan dal y swydd honno hyd 1857, pan benodwyd ef gan Esgob Llanelwy yn Rheithor Llandysul, Sir Drefaldwyn. Ym 1861 penododd Esgob Llanelwy ef yn Archddiacon Maldwyn ac yn Ganon Breswyl Llanelwy. Ym 1879 fe'i penodwyd yn rheithor Whittington, Swydd Amwythig, gan barhau yn y swydd honno ynghyd â'r archddiaconiaeth a'r ganonyddiaeth hyd ddiwrnod ei farwolaeth.

Teulu

Priododd Jane Margaret, merch Edward Lloyd, Plas Rhagad, Glyndyfrdwy bu iddynt un ferch, Gertrude, a fu farw yn 13 mlwydd oed. Bu Ffoulkes yn un o sylfaenwyr Ysbyty Plant y Rhyl (Ysbyty Brenhinol Alexandra bellach). Ar farwolaeth ei ferch adeiladwyd Ward Gertrude fel atodiad i'r ysbyty er cof amdani gyda Ffoulkes ei hun yn rhoi cymynrodd i gadw gwely Gertrude ar y ward am fyth.

Marwolaeth

Bu farw o beritonitis yn ei gartref swyddogol yn Llanelwy yn 71 mlwydd oed a chladdwyd ei weddillion ym mynwent Eglwys Gadeiriol Llanelwy wedi cynhebrwng a arweiniwyd gan yr Esgob.